چکیده:
مسئله حیرت به عنوان یکی از موّلفههای عصرغیبت» به ویژه در ابتدای
غیبت صغری درروایات طرح شده است . این واژه در روایات» دارای
مشخصه هایی چون گرویدن به آرای باطلء عدم پیروی از امام» ناتوانی در
پاسخ به پرسشها و... میباشد. مطالعه اسناد روایی و تاریخی نشان میدهد
عواملی چون انشعابات فرق» ضرورت مخفی بودن تولد امام از قدرت حاکم و
ادعای کذب برخی امینان درایجاد تحیر در ابتدای عصرغیبت موّثر بوده
است. اما در راستای رفع این تحیر افزون برتلاشها و تمهیدات معصومین
پیش از عصرغیبت» که بیشتر ناظر بر وجه اثبات حق از قبیل تبارشناسی»
وصف شناسی» اعجاز و پیشگویی بوده است؛ درسنت امام دوازدهمء نیز به
طور خاص تمهیدات و اقدامات بازدارندهای مانند لعن» خلع از وکالت» معرفی
معتمدین به عنوان علامت صدق سخن و توقیعات مشاهده میشود. این
مقاله به صورت کتابخانه ای و با هدف توصیف و تحلیل به مسئله تحیر
میپردازد
خلاصه ماشینی:
اما در راستای رفع این تحیر افزون بر تلاشها و تمهیدات معصومین پیش از عصر غیبت، که بیشتر ناظر بر وجه اثبات حق از قبیل تبارشناسی، وصفشناسی، اعجاز و پیشگویی بوده است؛ در سنت امام دوازدهم، نیز به طور خاص تمهیدات و اقدامات بازدارندهای مانند لعن، خلع از وکالت، معرفی معتمدین به عنوان علامت صدق سخن و توقیعات مشاهده میشود.
(برقی، 1371: ج1، 17 و 3) شیخ صدوق نیز تا حدودی این تحیر را بازگو میکند (صدوق، ج1، 396، 75) اما با توجه به اینکه شیخ طوسی اظهار میکند با وجود کتابهای مطول و مفصل از خودش و سایر اساتید در خصوص امامت، نیازی ندیده درباره همه ارکان مهدویت به صورت مشبع بحث کند (شیخ طوسی، 1350: 2) به نظر میرسد دغدغه زمینهساز حیرت که پیش از این توسط نعمانی ضمن بیان انگیزه نوشتن کتاب غیبت بیان شده بود.
1 (حسین، 1392: 179) طولانی شدن غیبت امام تا سن کهولت با توجه به اینکه روایات از زمان ظهور خبر ندادهاند، عموم مردم گمان میکردند امام مانند یک انسان عادی زندگی و قیام خواهد کرد و چون عمر نامتعارف برای امام متصور نبود در 80 سالگی آن حضرت (مقارن تألیف کتاب غیبت نعمانی) مظنههای ظهور تا حدودی خلاف عرف عادی بود چنانکه نوع دفاع و بیانات نویسندگانی چون نعمانی که در ابتدای عصر غیبت میزیسته به خوبی این مسئله را نشان میدهد که برای برخی از افراد، این حقیقت که امام با وجود کهولت با قیامی گسترده، جهان را تحت سیطره خویش در آورد، قابل قبول نبود یا بعید مینموده است.
شرایط سخت دوران غیبت علیالخصوص غیبت صغری بوده است اما این وکلا در برخی موارد دچار انحرافاتی میشدند که با توجه به اینکه امین امام و مورد وثوق شیعیان بودند نقش چشمگیری در ایجاد ابهام برای آنان داشتند.