چکیده:
راحله ضائفی "
مجید احمدی کچایی "۲
بررسی تاریخ اجتماعی جوامع گذشته. ما را به کشف نوع زندگی اقوام و
گروههایی از مردم سوق میدهد که درصف حکام و نخبگان سیاسی جامعه
قرارندارند. این کشف لایههای نهان» صرفا با شاخص بندی موّلفههای تاریخ
اجتماعی امکان پذیر است . پژوهش پیش روء با بررسی موّلفههای تاریخ
اجتماعی شیعیان امامیه بغداد از عصرغیبت صغرای امام مهدی کل تا
افول دولت آل بویه» وضعیت اجتماعی این طیف مذهبی خاص 7 مورد مداقه
قرار میدهد. مولفههایی همچون: جرف و مشاغلء مراسم مذهبی» ارتباط
شیعیان با اهلسنت و محاقل علمی و آموزشی. تحقیق پیش روء شناخت
بهتری از عوامل موثر برسبک زندگی شیعیان بغداد دراین بازه زمانی به ما
ارائه میدهد. عواملی چون غیبت امام کل حضور وکلای اربعه و نیز
قدرتگیری دولت شیعی آل بویه برسبک زندگی شیعیان تاثیرگذار بوده است.
خلاصه ماشینی:
پژوهش پیشرو، با بررسی مؤلفههای تاریخ اجتماعی شیعیان امامیه بغداد از عصر غیبت صغرای امام مهدی؟عج؟ تا افول دولت آلبویه، وضعیت اجتماعی این طیف مذهبی خاص را مورد مداقه قرار میدهد.
چنانکه ذکر شد، همچون امر غیبت حضرت حجت؟عج؟، حضور وکلای ایشان و نیز ظهور اولین دولت شیعی آلبویه بر سبک زندگی اجتماعی شیعیان تأثیرگذار بوده است.
در ابتدا شرایط سیاسی حاکم عصر غیبت به اختصار بیان میشود، در ادامه پیشینه بغداد به مثابه ظرف وقوع حوادث و رویدادها مورد بررسی قرار گرفته و سرانجام برای شناسایی سبک شیعیان بغداد، مؤلفههای تاریخ اجتماعی تحلیل و ارزیابی میشود.
مؤلفههای تاریخ اجتماعی شیعیان در بغداد برای شناخت سبک زندگی شیعیان، توجه به شیوه و روش زندگی آنان در این برهه زمانی لازم مینماید.
1. بنا و ساختار مذهبی بغداد انتقال حکومت بنی عباس به دست منصور از کوفه به بغداد، زمانی روی داد که جنبش راوندیان صورت پذیرفت و خلیفه، علاوه بر احساس خطر از جانب آنان، برای کاهش نفوذ فراوان کوفیان در دستگاه حکومتی و نیز رهایی از حب شیعیان آل علی؟ع؟ به فکر چاره افتاد.
2. حرف و مشاغل در خصوص امرار معاش شیعیان در بغداد از آغاز غیبت صغری تا پایان افول قدرت آلبویه، اطلاعات کاملی در دست نیست اما با کنار هم قرار دادن گزارشهای تاریخی چنین بر میآید که رونق اقتصادی برای این طیف مذهبی، در دوران مورد بررسی و به خصوص عصر بویه متصور میشود.
سبک زندگی شیعیان در بغداد و نظام ارتباطی آنان با وکلای اربعه امام؟عج؟ و علما، تاریخ اجتماعی این طیف خاص مذهبی را از سایر اعصار متمایز میسازد.