چکیده:
زورخانه از نظر لغوی به معنای مکان زورآزمایی است. اما در بعد معنوی آن، مکتبی تربیتی برای آموزش
ویژگی های والای اخلاقی و تربیت معنوی برای پیروان خود است. در این ورزش تنها تقویت و سلامت
جسم مطرح نبوده بلکه سلامت روح و روان و تربیت مذهبی و اخلاقی و آراستگی به شعارر مذهبی و
سختکوشی عرفانی نیز مورد توجه ویژه قرار گرفته است. هدف اصلی در این پژوهش مطالعه و تفسیر
آموزه های والای مذهبی و ملّی در زورخانه است. فرض ما بر این است که نقش پررنگ نمادها و شعایر
و آموزه های دینی و اخلاقی، از زورخانه، مکانی تربیتی و الگویی برای جوانمردی، صیقل خوردگی
بیرونی و درونی و بزرگواری های اخلاقی ساخته است. این مقاله رابطه موجود بین باورهای ملّی و
مذهبی در زورخانه و آموزه ها و مفاهیم و نمادهایی که زورخانه را به یک مکتب تربیتی اخلاقی مبدل را
بررسی نموده است. این پژوهش به شیوه توصیفی تحلیلی و بر پایه مطالعات کتابخانه ای و میدانی بر
اساس مدل انسان شناسی نمادین و تفسیری کلیفورد گیرتز انجام شده و آنچه حاصل گردیده است،
بازشناسی مولفه ها و مفاهیم والای ملّی و مذهبی در ورزش باستانی و زورخانه ای بوده که در کنار
یکدیگر در آداب و مناسک زورخانه نقش داشته است و زورخانه و ورزش باستانی را به جزری
جدایی ناپذیر از هویت فرهنگی و ملّی ما تبدیل نموده و از آن یک مکتب والای اخلاقی و تربیتی ساخته
است.
خلاصه ماشینی:
اين پژوهش به شيوه توصيفي ـ تحليلي و بر پايه مطالعات کتابخانه اي و ميداني بـر اساس مدل انسان شناسي نمادين و تفسيري کليفورد گيرتز انجام شده و آنچـه حاصـل گرديـده اسـت ، بازشناسي مؤلفه ها و مفاهيم والاي ملي و مذهبي در ورزش باسـتاني و زورخانـه اي بـوده کـه در کنـار يکديگر در آداب و مناسک زورخانه نقـش داشـته اسـت و زورخانـه و ورزش باسـتاني را بـه جزئـي جداييناپذير از هويت فرهنگي و ملي ما تبديل نموده و از آن يک مکتب والاي اخلاقي و تربيتي ساخته است .
پرداختن به موضـوع کارکردهاي تربيتي زورخانه را ميتوان در مقاله راضيه ياسيني (١٣٩٤) مشاهده کرد، امـا در اين پژوهش نيز ارتباط و پيوستگي آموزه هاي ملي و مذهبي در زورخانه مورد توجـه قرار نگرفته و تنها کارکردهاي تربيتي زورخانه از جنبه مذهبي مـورد تحليـل و بررسـي قرار گرفته است ؛ به عبارت ديگر، هر چند برخي آموزه هـاي معنـوي و تربيتـي در ايـن ورزش را شرح داده ، در آنها اشاره اي به پيشينه و ارتباط آنهـا بـا هويـت ملـي ايرانيـان نکرده است .
(شهري، ١/ ١٣٧٠: ١٨٣) از ديگر آداب مورد توجه در زورخانه که ريشه در اعتقادات و مفاهيم ملي و مذهبي به طور توأمان دارد، استفاده از ابزار ورزشـي در زورخانـه اسـت کـه هـر يـک از آنهـا پيشينه اي از اعتقادات ايرانيان باستان را در خود نهفته دارد و همچنين مفاهيم مـذهبي و شيعي نيز براي آن در نظر گرفته شده است .