چکیده:
رسانهها میتوانند با تشویق جامعه به علمآموزی و بهبود جایگاه آن در جامعه، مسیر توسعه را هموارتر کنند. تلویزیون، یکی از مهمترین منابع در دسترس مخاطبان برای آگاهی از اخبار علم و فناوری است و نقش مهمی در این فرایند دارد. یکی از راههای ایفای این نقش مهم، استفاده از برجستهسازی علم و فناوری در اخبار است. روش انجام این پژوهش تحلیل محتوای کمی و جامعه آماری آن، همه بخشهای خبری پخششده در نیمه دوم سال 1395 است. با استفاده از روش نمونهگیری نظاممند، 60 روز از اخبار بخش خبری ساعت 20 شبکة چهار سیما بررسی شد. نتایج پژوهش، نشان داد بیشترین فراوانی را در حوزه علم، دانشگاه و پژوهش، کمترین فراوانی را علوم تغذیه، داشتهاند. در حوزه فناوری نیز بیشترین فراوانی را فناوری اطلاعات و فرش و نساجی کمترین فراوانی را در اخبار داشتهاند. در ارائه این اخبار، بیشتر از قالب خبری صدای گوینده روی تصویر استفاده شده است. این اخبار بیشتر از نوع سختخبر بودند. در این بخش خبری، اخبار داخلی بیشتر از اخبار خارجی ارائه شده و عمدتا دارای ارزش خبری تازگی و در برگیری بودند. در میان منابع و کنشگران حوزه علم، اعضای دولت بیش از سایرین برجسته شده و شرکتهای دانشبنیان و عموم مردم، کمتر مورد توجه بودهاند. حدود 75درصد از اخبار علم و فناوری در نیمه ابتدایی اولویت این بخش خبری قرار داشت.
خلاصه ماشینی:
از نتایج دیگر این تحقیق، اینکه پژوهش در مورد پوشش رسانهای علم در روزنامهها و مطبوعات چاپی، بیشتر از سایر رسانهها مورد توجه پژوهشگران بوده و حوزههایی از جمله علوم طبیعی، زیستشناسی و پزشکی، به ترتیب بیشترین درصد پوشش را در میان رسانههای گوناگون به خود اختصاص دادند.
انتخاب بخش خبری ساعت 20 به این دلیل است که اخبار علم و فناوری را به صورت تخصصی، ارائه میکند و در دستیابی به اهداف پژوهش میتواند مفید باشد.
بر اساس آنچه در جدول 4 مشاهده میشود، منشأ جغرافیایی حدود 80درصد از اخبار علم و فناوری بخش خبری قارة آسیاست، از این مقدار نیز بیشتر اخبار مربوط به ایران و پس از آن آسیای شرقی و غربی قرار دارد.
این بخش خبری برای استناد به اخبار خود در مورد علم و فناوری، بیشتر با اعضای دولت که به نوعی منبع و مرجع اطلاعات محسوب میشوند، ارتباط برقرار میکرد.
, 2013)، پیترز (Peters, 2005)، پیترز و همکاران (2008)؛ بیانگر نقش محوری روزنامهنگاران در برنامههای تلویزیونی و تثبیت جایگاه دانشمندان، به عنوان کنشگران و منابع اطلاعات علمی است و به تصویر کشیدن عموم در این برنامهها، روندی افزایشی دارد؛ در حالیکه نتایج بررسی اخبار ساعت 20 شبکۀ چهار سیما، نشان میدهد که بخش اعظم اخبار به اعضای دولت اختصاص دارد و اجتماع علمی از جمله دانشمندان و پزشکان، پس از آن قرار دارند و عموم نیز بهندرت در این اخبار دیده میشوند.
در مورد بخش خبری ساعت 20 شبکۀ چهار سیما، که این پژوهش به آن پرداخت، بیش از 83درصد اخبار علم و فناوری از جنس سختخبر بودند و حدود 17درصد نیز از جنس نرمخبر تشخیص داده شد.