چکیده:
در تلاش برای ارائهی تحلیل نوینی از انقلاب اسلامی، این سؤال مطرح شده که «آیا انقلاب اسلامی را میتوان انقلابی آزادیخواهانه دانست؟» فرض بر این است که انقلاب اسلامی، رستاخیز ملت ایران برای فراز کردن آرمان آزادی بوده و در آن، آزادی در هر دو وجه منفی و مثبتش تجلی یافته است. پژوهش حاضر به شیوه توصیفی– تحلیلی انجام شده و یافتههای آن نشان میدهد که انقلاب اسلامی ایران به طور عمده در پاسخ به چهار مسئلهی اصلی (آزادی منفی)؛ استبداد داخلی، سلطهی خارجی، اقدامات اسلامزدایانهی رژیم شاه و افول اقتصادی و تهدید معیشت مردم شکل گرفته و در مقابل، این انقلاب پاسخ مطلوب به این مسائل (آزادی مثبت) را در تأسیس و تحقق ارزشهایی چون مردمسالاری دینی، آزادی، تلاش برای حفظ استقلال و حاکمیت ملی و همچنین کارآمدی با تأکید بر عدالت و محرومیتزدایی، مفصلبندی کرده است.
خلاصه ماشینی:
پژوهش حاضر به شیوه توصیفی– تحلیلی انجام شده و یافتههای آن نشان میدهد که انقلاب اسلامی ایران به طور عمده در پاسخ به چهار مسئلهی اصلی (آزادی منفی)؛ استبداد داخلی، سلطهی خارجی، اقدامات اسلامزدایانهی رژیم شاه و افول اقتصادی و تهدید معیشت مردم شکل گرفته و در مقابل، این انقلاب پاسخ مطلوب به این مسائل (آزادی مثبت) را در تأسیس و تحقق ارزشهایی چون مردمسالاری دینی، آزادی، تلاش برای حفظ استقلال و حاکمیت ملی و همچنین کارآمدی با تأکید بر عدالت و محرومیتزدایی، مفصلبندی کرده است.
درواقع، تقسیمبندی وی از آزادی به دو گونه منفی و مثبت میتواند مبنایی برای تحلیل انقلاب اسلامی ایران قرار گیرد؛ بر این اساس، چنانچه آزادی را به روشی که برلین آن را تعریف کرده، مبنای تحلیل انقلاب اسلامی قرار دهیم، این انقلاب دارای دو وجه سلبی و ایجابی است؛ در وجه سلبی انقلاب اسلامی در پی نفی استبداد داخلی، سلطه خارجی، سیاستهای اسلامزدایی رژیم شاه و وضعیت نامطلوب اقتصادی ایجاد شد و در وجه ایجابی، این انقلاب، تحولی برای دستیابی و تحقق مردمسالاری دینی، استقلال ، آزادی، کارآمدی، محرومیتزدایی، رفع فقر و استضعاف بود.
درواقع، انقلاب اسلامی اقدامی برای فراز کردن آرمان آزادی در حیات فردی و اجتماعی ایرانیانِ مسلمان بود که تلاش برای تحقق این آرمان در دو مرحله صورت گرفت؛ ابتدا علیه موانع آزادی؛ یعنی استبداد داخلی، سلطه خارجی، اسلامزدایی رژیم شاه و وضعیت نامطلوب اقتصادی اعتراض و انقلاب صورت گرفت و این موانع از سر راه برچیده شد و در گام بعدی، ملت ایران در مسیر تعیین سرنوشت خود (آزادی مثبت) کوشید تا به ارزشهایی چون مردمسالاری دینی، استقلال، آزادی، کارآمدی، محرومیتزدایی، رفع فقر و استضعاف و ...