چکیده:
تقریب و همگرایی از نیازهای اساسی و مهم امروزِ جهان اسلام است. یکی از منادیان وحدت مسلمین و تقریب در جهان اسلام، امامخمینی است. توجه به مسئلة تقریب، افزون بر سیرة عملی امامخمینی، در مباحث علمی و آثار فقهی ایشان نیز متبلور شده است.<br /> در این پژوهش با تشریح آرای امامخمینی دربارة ماهیت تقیة مداراتی، حکم تکلیفی<br /> و محدودة تقیة مداراتی، اجزای عمل مقرون به تقیه (چه تقیة خوفی، چه تقیة مداراتی)<br /> و مشروط نبودن تقیه به عدم مندوحه، و مقایسة این آرا با دیدگاه فقهای دیگر، و اهمیت تقریب و همگرایی در اندیشة فقهی امامخمینی تبیین شده است.
خلاصه ماشینی:
در این پژوهش با تشریح آرای امامخمینی دربارة ماهیت تقیة مداراتی، حکم تکلیفیو محدودة تقیة مداراتی، اجزای عمل مقرون به تقیه (چه تقیة خوفی، چه تقیة مداراتی)و مشروط نبودن تقیه به عدم مندوحه، و مقایسة این آرا با دیدگاه فقهای دیگر، و اهمیت تقریب و همگرایی در اندیشة فقهی امامخمینی تبیین شده است.
» (خمینی، 1378، ج10، ص62) دلایل وجوب تقیة مداراتی دلیل اول: مصلحت وحدت بنابر آنچه در عبارت امامخمینی آمده است، «مصالح نوعیه» ـ یعنی مصالحی مثل وحدت، انسجام و همگرایی بین مسلمین ـ سبب وجوب این تقیه شده است.
سیاق این روایات در نفی تدین و ایمان از کسی که تقیه نمیکند، بیانگر اهمیت اکید و وجوب تقیه است و با توجه به مبنای امامخمینی بر اینکه عنوان «تقیه» بر مطلق تقیه اطلاق میشود و همچنین نبودن قرینهای بر ارادة خصوص تقیة خوفی، این روایات تقیه مداراتی را نیز شامل میشود و از آنجا که متقی فیه (فعلی که در آن تقیه میشود) در آن ذکر نشده است، نسبت به آن اطلاق مقامی دارد و فرض مخالفت با تکلیف الزامی؛ مانند نماز را شامل میشود؛ یعنی فرضی که به دلیل تقیه، بر خلاف وظیفة شرعی الزامی عمل شود.
استناد ایشان به مصلحت نوعیه در وجوب تقیه مداراتی، بیانگر عمومیت این تقیه در ناحیة متقی فیه است؛ افزون بر اینکه در ذیل صحیحة هشام کندی آوردهاند: «ظاهر روایت، ترغیب بر عمل کردن بر طبق عقیده و خواست عامه و انجام دادن نماز در اجتماعات آنهاست و در مورد سایر اعمال نیک نیز همینگونه است.