چکیده:
حجاب، با وجود اهمیّت بسیارش، در اسلام اصالت ندارد؛ بلکه امر اصیل، عفاف و خودکنترلی است؛ زیرا اگر عفاف نباشد حجاب نیز کارکرد خود را از دست خواهد داد. نتیجه این پژوهش گویای این است که مهندسی تحقّق حجاب در جامعه، مبتنی بر نظریه حریم جنسی است که بر اساس آن، همّت اصلی بر ایجاد حریم حداکثری بین دو جنس زن و مرد، در تمامی ساحتهای زندگی میباشد که در هر ساحتی حریمی متناسب با آن و براساس اقتضاء و واقعیتهای زندگی بشری تعریف میشود که حجاب شرعی یکی از همین حریمها برای ساحت تعاملات اجتماعی در فضای اختلاط است. خدای متعال در این سیر نزول، نظام هنجاریای را شکل میدهد که ازجمله مهمترین شاخصههایش، ارزش بودن ارتباط حداقلی با جنس مخالف بهعنوان یک گزاره ایدهآل است و حجاب در این ساختار هنجاری، تنها قطعهای از پازل است و خود آن محوریت ندارد. عقبه این ساختار هنجاری مبتنی بر تحکیم روحیه عفّتمئابی است. التزام عملی به این ساختار هنجاری باید از طبقه حاکم بر جامعه شروع شود تا سایر اقشار مردم نیز خود را ملتزم بدانند و رویکرد آن کاملا فرهنگی و بهدور از تنشهای امنیتی باشد و در مدل مهندسی اسلام در امر حجاب، مردان بهعنوان سرپرست خانوادهها مسئول مدیریّت و نظارت بر این مهم هستند.
خلاصه ماشینی:
بر اساس آيه، قرار گرفتن در خانه (التزام به منزل بانوان) و به تبعِ آن خانهداري و فرزندپروري، بهعنوان يک اولويت براي زنان برشمرده شده است (كاشاني، 1410: 422؛ جرجاني، ۱۳۴۱: 8 / 50؛ سبزواري، 1406: 5 / 435) و شاهدش آن است که اگر غرضِ خدا فقط اين باشد که زنان تبرّج نکنند و حضور اجتماعي سالمي داشته باشند، ديگر لازم نبود تا قبل از آن، امر به التزام به منزل نمايد و عبارت «وَ لا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجاهِلِيَّةِ الْأُولي» کافي بود.
نکته مهمي که بايد بدان توجه داشت آن است که اگر ضوابط پوششي و عفاف رفتاري رعايت شود، رفتن به مسجد و شرکت در نماز جماعت براي زنان نيز مستحب خواهد بود و تمامي ادله مربوط به استحباب حضور در مسجد و نماز جماعت، زنان را نيز شامل ميشود امّا آنچه در صدد بيان آن هستيم آن است که اگر کسي به قصد عدم اختلاط احتمالي با نامحرم و مستور بودن حداکثري از ديدگان نامحرم، بهعنوان يک ايدئال، التزام به منزل داشته باشد و نماز را فرادي و در خانه خود اقامه کند بر اساس روايات متعدّد، که به برخي از آنها پرداخته شد، از ثواب و اجر بيشتري برخوردار خواهد گرديد، از اينرو در اينجا التزام به منزل بانوان بهعنوان يک امر ايدئال و داراي مصلحت اهم از اقامه در مسجد و جماعت مورد توجه است.