چکیده:
یکی از مباحثی که بهمثابه خشت کج در بحث جایگاه زن در اجتماع انسانی بنا نهاده شده، تاثیر عنصر زنانه در پیدایش نخستین گناه است؛ روایاتی در ذیل آیات هبوط در سوره بقره در تفسیر طبری دلالت بر اغواگری حوا و نقش فعال وی در هبوط آدم دارد. در این نوشتار مضمون روایتها با عرضه بر آیههایی که هبوط را به تصویر کشیدهاند، بررسی شده است، پس از آن زمینههای خرافی روایتساز در جریان هبوط حضرت آدم معرفی گردیده و مشخص شده است که مطابق آیات هبوط، عنصر زنانه فاقد هرگونه نقش در پیدایش نخستین نافرمانی است و روایات، جملگی دارای ریشه خرافی هستند که میراث فرهنگی پیشینیان و عامل جعل روایاتی با این مضمون، در کتب شیعه و سنی است. آنچه ضروری است پالایش منابع دینی از باورهای خرافه در مورد زن است که همتی پاک و نگرشی عاری از تعصب میطلبد؛ چرا که تاثیر وجدانی مخرب این دست روایات بر جامعه اسلامی غیر قابل انکار است.
خلاصه ماشینی:
(طه / 21) حال آنکه اگر خطاي نخست را حوا مرتکب شده بود، اهميت اين موضوع اقتضا ميکرد در کتاب الهي که در سه سوره بهتفصيل به بيان جريان هبوط پرداخته، اشارهاي به اين موضوع شود، حتي به فرض پذيرش روايات مبني بر اينکه ابتدا حوا دچار ارتکاب خطا شد و سپس حضرت آدم×، اين امر هيچ نقص ويژهاي براي حوا که نماد عنصر زنانه است، بهحساب نميآيد.
<H1>الف) پيشينه</H1> در پژوهشهاي معاصر و تفاسير موجود شيعه و اهل سنت در خصوص مراد از «ذبح عظيم» در آيه «وَفَدَيْنَاهُ بِذِبْحٍ عَظِيمٍ» (صافات / 107) گفتگوهاي فراواني صورت پذيرفته است؛ از قبيل: گوسفند مورد قبول خدا بود؛ موجب برکت بود؛ از بهشت آمده و جثهاي عظيم داشت؛ همان گوسفندي بود که هابيل قرباني کرده بود؛ در بهشت نگهداري ميشد تا فداي اسماعيل شود؛ چون از ناحيه خدا آمد و خداي تعالي آن را عوض اسماعيل قرار داد، عظمت داشت؛ آن گوسفند چهل پاييز در بهشت بوده و بهخوبي پروار شده بود، ازاينرو خدا واژه «عظيم» را براي او بهکار برده است؛ گوسفند ويژهاي بود نه از نسل گوسفنداني ديگر؛ چون اين ذبح به امر الهي است «عظيم» ناميده شده است؛ عظمت آن قرباني بهخاطر اين است كه براي حجاج يك سنت هميشگي شده؛ زيرا هر شخص حاجي در روز عيد قربان موظف است، يك گوسفند در قربانگاه (منا) قرباني كند و با گذشت زمان سالبهسال وسعت بيشتري يافته و اين سنت بزرگ تا قيامت ادامه خواهد داشت، ولي هيچ مانعي ندارد كه تمام اين جهات در ذبح عظيم جمع و از ديدگاههاي مختلف داراي عظمت باشد.