چکیده:
هدف اصلی این پژوهش، تبیین مفهوم دانش در دورههای مختلف با تاکید بر جوهر اخلاقی دانش میباشد. برای دستیابی به این هدف از روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بهره گرفته شد. یافتههای بهدستآمده حاکی از آن است که دیدگاه متفکران غربی درباره ماهیت دانش لااقل پنج موج دوره فلسفه، دوره میانه اروپا، دوره روشنگری، دوره انقلاب صنعتی، دوره پس از جنگ دوم جهانی و دوره پساساختارگرایی را پشت سر نهاده است. در طول این دورهها به ترتیب، سلطه رویکردهای اخلاقی، دینی، علمی، اقتصادی، و اخلاقی به دانش مشاهده میشود. تحولاتی که مفهوم دانش به خود دیده است ناظر به فروکاستن وجه اخلاقی و معنوی دانش و افزایش وجه مادی برای آن مفهوم بوده است. درحال حاضر، یک توجه تجدیدنظرگرایانه نسبت به دانش با تاکید بر ماهیت اخلاقی آن به تدریج در حال شکلگیری است. بر مبنای این رویکرد جدید که با عنوان رویکرد دانش فضیلت بنیان از آن یاد میشود، جوهر اصلی دانش فضیلت است. به دنبال آن تعلیم و تربیت نیز سرشتی بالذات ارزشی به خود میگیرد و هدف، یادگیری و آموزش، ارزشیابی، محیط یادگیری، نقش معلم و دانشآموز نیاز به بازنگری پیدا میکنند .بدین ترتیب این ایده منجر به تربیت افرادی میشود که انسانیت را در خود پرورش داده و به فرهیختگی و خردمندی رسیدهاند.
خلاصه ماشینی:
ریدینگز نیز بر این باور است که امروزه «پارادایم مسلط بر بیشتر حوزه های دانشی با تأکید بر کارکرد اقتصادی دانش شکل گرفته است و ازاین رو دانشگاه ها (مراکز علمی و تربیت ) تبدیل به بنگاه های اقتصادی شده اند» (١٩٩٧ ,Readings).
بنابراین ، در این نوشتار، مفهوم دانش با نظر به ماهیت اخلاقی و فضیلت مندانه آن در یک بستر تاریخی با تأکید بر زمینه تاریخی ایده دانش فضیلت بنیان موردمطالعه قرار گرفته و در پایان ، مهم ترین دلالت های آن در تعلیم و تربیت اشاره شده است .
در هر یک از این دوره ها، دیدگاه نسبت به دانش و فعالیت های دانشی برحسب موضوع هایی مانند ارزش و ارجمندی حقیقت (١٩٣٤ ,Leacock) ، اهمیت استفاده از منابع یا منبع اصیل تر دانش ,Brubacher) (١٩٧٧ اهمیت درون زا بودن دانش و استقلال درونی آن (١٩٧٢ ,Pincoffs)، دانش به عنوان ابزار برای تحقق هدفی سودمند (١٩٦٥ ,Jaspers) و اهمیت دانش به عنوان یک هدف فینفسه مهم ;١٩٣١ ,Newman) (١٩٩٦ ,Newman شکل گرفته است .
تأکید افلاطون بر اینکه پرورش عقل و خردمندی باید در کانون توجه قرار گیرد از این اعتقاد او ناشی میشود که از نظر معرفتی، شناخت قابل اعتماد جز در پرتو به کارگیری عقل و روش های عقلی امکان پذیر نیست و از نظر اخلاقی نیز بهترین نوع حیات ، حیات عقلانی است .
Journal of Philosophy of Education, 49(2): 294-3100 Foucault, M.
Nozari, Trans) Tehran: Game No Publishings.
Doctor of philosophy in Education, state university of New York at Oswego.