چکیده:
فرهنگ جاهلی در دورة پیش از اسلام بر همه جا سایه افکنده بود. در قرآن کریم بدون آنکه از مکان، زمان و قوم خاصی نام ببرد به مولفهها و ویژگیهای جاهلیت اشاره کرده است، اما برای فهم بیشتر مخاطبان اولیه، که همان عرب جاهلی بود، نمونههایی از فرهنگ جاهلی در جزیرةالعرب را برشمرده است. بدین لحاظ، نباید جاهلیت را منحصر در جزیرةالعرب دانست. در آستانة ظهور اسلام، ایران به عنوان یکی از مناطق دارای اهمیت جغرافیایی و سوابق تمدنی، مشحون از نمونههای فرهنگ جاهلی بود. در این نوشتار به تحلیل نمودهای فرهنگ جاهلی در یکی از بخشهای مهم جامعه، یعنی حوزة زنان و نظام خانواده در ایران معاصر ظهور اسلام میپردازیم. محورهای کلی مورد بحث، عبارت است از: چگونگی جایگاه و منزلت زنان در نگاه ایرانیان مقارن ظهور اسلام، گونههای ازدواج، چگونگی رفتار با زنان و فرزندان، و در نهایت، تحلیل زمینهها و عوامل این وضعیت.
خلاصه ماشینی:
<FootNote No="302" Text=" روایت پهلوی، ص17؛ هاشم رضی، دانشنامه ایران باستان، ج1، ص 384ـ385؛ کریستین بارتولومه، زن در حقوق ساسانی، ص56؛ عبدالحسین زرینکوب، تاریخ مردم ایران، ج1، ص481؛ حسن پیرنیا، ایران قدیم: تاریخ مختصر ایران از آغاز تا انقراض ساسانیان، ص236و237.
"/> با هفت خواهر خود ازدواج کرد،<FootNote No="347" Text=" فیلیپ ژینیو، ارداویراف نامه، ص 41ـ44؛ محمودرضا افتخارزاده، ایران آیین و فرهنگ، ص237؛ کریستن سن، وضع ملت و دولت و دربار در دوره شاهنشاهی ساسانیان، ص74؛ کریستین بارتولومه، زن در حقوق ساسانی، ص61.
ازاینرو، ازدواج با محارم برای حفظ و حراست از نظام طبقاتی تأسیسی توسط پادشاهان ساسانی تبلیغ، ترویج و در قالب مذهب به مردم القا میشد و جامعه مورد تشویقهای مذهبی فراوانی در حوزه مذکور قرار میگرفت و هدف از اینگونه تبلیغات، حفظ و گسترش قدرت سیاسی ساسانیان بود.
"/> همسر دیگر خسرو پرویز، شیرین نام داشت که او نیز مسیحی بود<FootNote No="397" Text=" عبدالحسین زرینکوب، روزگاران: تاریخ ایران از اغاز تا سقوط سلطنت پهلوی، ص246.
"/> لذا خود را جانشین خداوند روی زمین<FootNote No="422" Text=" ابوحنیفه دینوری، اخبارالطوال، ص 103ـ106؛ احمدبن اسحاق یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ج1، ص204؛ عبدالحسین زرینکوب، روزگاران: تاریخ ایران از اغاز تا سقوط سلطنت پهلوی، ص278؛ محمدجواد باهنر و اکبر هاشمی، جهان در عصر بعثت، ص36.
عوامل بیرونی (اجتماعی، سیاسی و اقتصادی) تأکید بر حفظ نظام طبقاتی با هدف افزایش قدرت سیاسی و عدم ورود غیر، به حریم قدرت سیاسی، از طریق ترویج و دینی نمودن ازدواج با محارم، از عوامل مهم گسترش ساختارهای جاهلی در نظام خانواده و وضعیت زنان آن دوره است و ازدواج با محارم به عنوان ابزاری برای حفظ نظام طبقاتی مذکور به صورت حداکثری توسط پادشاهان ساسانی ترویج میشد.