چکیده:
از جمله مباحث مهم زبا نشناسی در زمینه معناشناسی، بحث«چندمعنایی»است؛به این معنا که
یک لفظ در جمات گونا گون معانی متعددی دارد که در زمینه تفسیر و معنای دقیق آیات قرآن و مباحث
علوم قرآنی بسیار حایز اهمیت بوده و مفسران و علمای قرآنی به آن اهتمام داشته و دارند. نوشتار حاضر
پس از بیان تعریف چندمعنایی به شیوه تحلیلی با تلفیق عقل و نقل ادله مخالفان را مورد تحلیل قرار
داده و با استناد به آیات قرآن و روایات، نظریه موافقان را تایید کرده و دریافته است که آیات قرآن کریم،
روایات معصومان(ع)، دلایل ادبی، تمایز کلام الاهی و بشری، نظریه منطقه فعال کلمات، زبان ترکیبی و
جاودانگی قرآن از جمله دلایل اثبات چندمعنایی در قرآن کریم است.
خلاصه ماشینی:
com دریافت10/8/96 پذیرش: 23/10/96 چکیده از جمله مباحث مهم زبانشناسی در زمینه معناشناسی، بحث «چندمعنایی» است؛ به این معنا که یک لفظ در جملات گوناگون معانی متعددی دارد که در زمینه تفسیر و معنای دقیق آیات قرآن و مباحث علوم قرآنی بسیار حایز اهمیت بوده و مفسران و علمای قرآنی به آن اهتمام داشته و دارند.
جوادی آملی میفرماید: «مهمترین عاملی که باعث شده است برخی از دانشمندان به عدم جواز استعمال لفظ در بیش از یک معنا نظر دهند دو چیز است، نخست محدودیت علم و اراده گوینده بهطوریکه نمیتواند در آن واحد با استعمال یک لفظ، دو معنا یا بیشتر از آن را قصد کند و دیگری محدودیت علم و توان مخاطب که نمیتواند در آن واحد از یک لفظ دو معنا یا بیشتر را بفهمد و در مورد قرآن کریم هیچیک از این دو محدودیت وجود ندارد؛ از یکسو گوینده آن خدای تعالی است و برای او هیچ محدودیتی نیست که از لفظی واحد، معانی متعددی را به هنگام استعمال قصد کند و از سوی دیگر مخاطب اولی و اصلی قرآن کریم رسول خدا(ص) است و برای آن حضرت نیز با توجه به کمال ظرفیت وجودی ایشان هیچگونه محدودیتی در فهم معانی زیاد از لفظ واحد وجود ندارد؛ بنابراین بر فرض در کلام بشر استعمال لفظ در بیش از یک معنا ممکن نباشد در مورد سخن خدای تعالی و قرآن کریم هیچگونه دلیلی بر عدم جواز آن نداریم» (جوادی آملی، 1378ش: ج1، ص129).
این نوع معانی را باید در حوزه تأثیر حدیث و روایات معصومان (ع) بر لغت مورد بررسی قرار داد و میتوان نقش روایات در توسعه معنایی آیات قرآن کریم را از موارد استعمال لفظ در بیش از یک معنا (چندمعنایی) به شمار آورد.