چکیده:
طرح مسئله : آسیب پذیری زیاد در نواحی روستایی و ناتوانی رویکردها و برنامه های توسعه روستایی در طول چند دهه در کاهش آن ، موجب شد پیشگیری در قالب رویکرد تاب آوری برگرفته شده از الگوی پایداری به منزله یگانه رویکرد مقابله با آسیب پذیری نواحی روستایی مطرح و برای تحقق آن نیز بر لزوم شرایط زیست پذیر در نواحی روستایی تاکید شود. در روستاهای شهرستان مریوان نیز شرایط اقتصادی ، اجتماعی و طبیعی ، ضعف ها و فرصت هایی را پیش روی وضعیت زیست پذیری و تاب آوری روستاها قرار داده است که شیوه برخورد و بهره گیری از آنها در نواحی مختلف این شهرستان باید شناخته شود. هدف : هدف این پژوهش ، تبیین ارتباط بین دو مقوله تاب آوری و زیست پذیری در نواحی روستایی شهرستان مریوان است . روش تحقیق : در پژوهش کاربردی حاضر، مبتنی بر روش توصیفی - تحلیلی ، گردآوری داده ها در بخش نظری به روش اسنادی و در بخش عملی به روش پیمایشی مبتنی بر توزیع تصادفی پرسش نامه در میان ٣٠٠ نفر از سرپرستان خانوار روستاهای شهرستان انجام پذیرفت که تعداد به روش کوکران از میان ١١٤٠١ خانوار تعیین شد. این پرسش نامه ها به صورت طبقه ای در میان دهستان ها و روستاهای برگزیده آنها توزیع شد که با قرعه کشی انتخاب شدند. در ادامه داده ها با بهره گیری از آزمون های آمار استنباطی (تی زوجی ، تحلیل مسیر) و شاخص های آمار فضایی در محیط GIS (شاخص موران و ابزار لکه های داغ ) تجزیه وتحلیل شد. نتایج : نتایج نهایی نشان از ارتباط مثبت ، مستقیم و معنادار وضعیت زیست پذیری و تاب آوری روستاها در منطقه مطالعه شده در قالب توزیع خوشه ای لکه های داغ دارد؛ همچنین با توجه به یافته های استنباطی ، بعد اقتصادی و شاخص توانایی سازگاری و انطباق با تهدیدات ، تبیین کننده های اصلی میزان زیست پذیری و تاب آوری در منطقه مطالعه شده اند. نوآوری : بارزکردن مفهوم تاب آوری در کنار و به منظور تداوم شرایط زیست پذیر در محیط های روستایی، نوآوری اصلی پژوهش حاضر است
خلاصه ماشینی:
(Van Kien, 2011: 1) از دیدگاه هایمن ١ (٢٠٠٧)، یکی از نخستین افرادی کـه رویکـرد تـاب آوری را در عرصـه برنامـه ریـزی توسـعه روستایی به کار گرفت ، روستا یک سیستم اجتماعی - اکولوژیکی است که بقا و وضعیت مطلوب بعد اجتمـاعی آن به بعد محیطی و اکولوژیکی وابسته است و بدین ترتیب عناصر اجتماعی و زیست محیطـی در محـیط روسـتایی در تعامل و ارتباط متقابل هستند و باید به منزله یک سیستم جامع و پیچیده ، ولی سازگار بـا تغییـرات درونـی و بیرونـی ارزیابی شوند (٤ :٢٠٠٩ ,Schouten et al)؛ بر این اساس نیز رویکرد تاب آوری ، معیشت را بـه منزلـه یـک سیسـتم تجزیه وتحلیل میکند و بر دو ویژگی توانایی مقابله و میزان ظرفیت سـازگاری بـا تهدیـدات و بحـران هـا بـه عنـوان مهم ترین عناصر در ارزیابی وضعیت تاب آوری جوامـع انسـانی (شـهری و روسـتایی) تأکیـد دارد ( ,Mauriz et al ٦-٥ :٢٠١٧)؛ بنابراین انعطاف پذیری روستایی اشاره به توان مقابله و ظرفیت سازگاری با تغییـرات مـداوم و شـرایط خارجی مؤثر بر سیستم معیشتی و محیطی روستاها دارد؛ به گونه ای که سیستم روستا کیفیت مطلوب زندگی خود را در سطح رضایت بخشی حفظ کند (٢ :٢٠٠٩ ,Schouten et al)؛ بر این اساس شرط دستیابی به روستایی زیست پذیر و پایدار، وجود سطحی پذیرفته از تاب آوری است ؛ زیرا چنانچه جامعه روستایی ویژگیهای روستایی زیست پذیر را داشته باشد، اما ویژگی های اولیه تاب آوری را نداشته باشد، در برابر بحران های طبیعی و انسانی به سـرعت عملکـرد جاری خود را از دست میدهد و از ویژگیهای روستایی زیست پذیر فاصله می گیرد.