چکیده:
ترادف از جمله پدیده های مهم زبانی است که از دیرباز نظرات مختلفی در باره آن وجود داشته است. زبان شناسان متاخر، علت این اختلاف را عدم تعریف دقیق و جامع از این مسئله دانسته اند و پس از بیان تعریف ترادف، ترادف کامل را انکارنموده ,و یا تحت شرایط سختی آن را می پذیرند.آنان رابطه اشتراک و افتراق واژه ها را مطرح کردند و در این خصوص ، به نظریه ترادف سیاقی وجزئی رسیدند، ولی در باره تک تک واژه ها پژوهشی مستند ارائه نکردند. بافت و سیاق به عنوان مبنای اصلی ساخت کلام، نقش عمده ای در فهم مراد متکلم دارد و کشف آن مبتنی بر در نظر گرفتن قرائن کلام است و در مواردی تنها راه رسیدن به دلالت الفاظ بر معانی است. ولی با وجود مطالعات و تحقیقات زیاد در زمینه فهم واژگان مترادف قرآن، این روش کمتر مورد توجه قرار گرفته است. قرآن پژوهان هر چند ترادف واژه های قرآن را بررسی کردند و کتابهای ترادف در قرآن را نوشتند ،ولی بیشتر سعی شان را بر لغت گذاشته و در آثارشان به نقش اساسی قراین آیات در تعیین مراتب ترادف اشاره نکرده اند. این پژوهش، ضمن بررسی لغوی واژه های قران، براساس قراین درون متنی و برون متنی موجود درآیات قرآن ،نوع ترادف جزئی،سیاقی و کامل آنها را، مشخص کرده و توسعه واژگان مترادف را که برگرفته از متن قرآن است بررسی می کند. از جمله دستاوردهای این روش پیدایش شبکه معنایی واژه های مترادف قرآن و زایش مترادف های جدید در بستر آیات است.
خلاصه ماشینی:
قرآن، قراین، ترادف جزئی، ترادف کامل، ترادف سیاقی مقدمه هر چند تحقیقاتی فراوان دربارۀ ترادف یا عدم ترادف واژگان در قرآن صورت گرفته است لکن در تمام موارد تبیین عدم ترادف و اثبات ترادف جزئی براساس معنای وضعی لغات بوده است و آیاتی از قرآن نیز به عنوان شاهد مثال در این زمینه وارد شدهاست؛ چون در بررسی های قرآنی، واژهها براساس بافتهای مختلف، معانی و مصادیقی متفاوت و جدید به خود گرفتهاند این پرسش بهوجود میآید که آیا بافت و سیاقهای مختلف میتواند ترادف در حیطۀ مصداق ایجاد کند؟ و در صورت مثبت بودن چه نوع ترادفی؟، از طرف دیگر چه نوعی از ترادف بین واژههایی که در معنای وضعی از هم متباین هستند و در بستر آیات هممعنا گردیدهاند، وجود دارد؟ با توجه به این نکته که تحلیل واژگان بر اساس سیاق میزان، قرار دادن خود قرآن است و نتایج حاصل از آن اطمینانی بیشتر دارد و همچنین اهمیت سیاق، به عنوان یکی از قواعد مهم در فهم معنای قرآن و مقصود متکلم، ضرورت چنین تحقیقی احساس شد.