چکیده:
بر اساس نظریۀ نظاممند هلیدی، فراکارکرد متنی با توجّه به ساختار آغازگانی- پایانی و نشان-داری و بینشانی هر بند، شیوه و عملکرد نویسنده در القای پیام مورد نظر خویش را معیّن میکند و با بررسی ارتباط دستوری، واژگانی و پیوندی یک متن، تحلیل جامعی از چگونگی انسجام و پیوستگی بندهای مختلف آن ارائه میدهد؛ لذا در این پژوهش برآنیم با واکاوی فراکارکرد متنی در نیایش چهارده صحیفۀ سجّادیه، عملکرد امام سجّاد(ع) در القای نارضایتی از تعدّی ظالمان و توسّل به پرودگار از این ظلم را به روشی توصیفی- تحلیلی و با استفاده از فراکارکرد متنی هلیدی بررسی کنیم و در این راستا عوامل انسجامبخشی را مورد توجه قرار دهیم که صحیفۀ سجّادیه را پس از قرآن و نهجالبلاغه به ماندگارترین متن اسلامی تبدیل کرده است. یافتههای پژوهش نشان میدهد، بیشتر فرازهای این نیایش با آغازگری مرکّب شروع میشوند که از دید ایشان؛ نقطۀ شروع مناسبی برای درخواست از پروردگار و القای پیام خود بوده و بر پیوستگی متن کمک کرده است. اما در میان گونههای متنوّع انسجامی در این متن، عنصر ارجاع، تکرار و ادات پیوند افزایشی از بسامد بالایی نسبت به دیگر عناصر برخوردارند و تأثیر شگرفی در برجستهسازی کلام وی و پیوستگی و گستردگی بندهای نیایش ایفا کردهاند.
خلاصه ماشینی:
comتاریخ دریافت: 26/03/1395 تاریخ پذیرش: 19/08/1395 چکیده بر اساس نظریۀ نظاممند هالیدی، فراکارکرد متنی با توجه به ساختار آغازگانی- پایانی و نشانداری و بینشانی هر بند، شیوه و عملکرد نویسنده در القای پیام مورد نظر خویش را معین میکند و با بررسی ارتباط دستوری، واژگانی و پیوندی یک متن، تحلیلی جامع از چگونگی انسجام و پیوستگی بندهای مختلف آن ارائه میدهد؛ لذا در این مقاله برآن هستیم با واکاوی فراکارکرد متنی در نیایش چهاردهم صحیفۀ سجادیه، عملکرد امام سجاد (ع) در القای نارضایتی از تعدی ظالمان و توسل به پرودگار از این ظلم را به روشی توصیفی- تحلیلی و با استفاده از فراکارکرد متنی هالیدی بررسی کنیم و در این راستا، عوامل انسجامبخشی را مورد توجه قرار دهیم که صحیفۀ سجادیه را پس از قرآن و نهجالبلاغه، به ماندگارترین متن اسلامی تبدیل کرده است.
این پژوهش که واکاوی فراکارکرد متنی در یکی از زیباترین نیایشهای امام سجاد (ع) یعنی نیایش چهاردهم صحیفۀ سجادیه است، نظریۀ نقشگرای هالیدی را به عنوان ابزاری کارآمد برای تحلیل متن نیایش به کار گرفته؛ زیرا این نظریه یکی از جامعترین نظریات علمی است که زبان را نظامی برای بیان معنا در نظر میگیرد و برای آن نقش و کارکردی اجتماعی قایل میشود.