چکیده:
در مصادر اصلی حدیث فریقین روایاتی وجود دارد که معصومان در آنها از عبارت «لیس منا» (از ما نیست) استفاده کردهاند. محدثان فریقین در تفسیر مقصود معصومان از این تعبیر اختلافاتی دارند. در واقع، معنای این عبارت «لیس من شیعتنا» میباشد که از سیاق روایات و آیات فهمیده میشود. در پارهای از روایات دیگر مصداق تعبیر «منا» شیعیان راستین است. در برخی دیگر از روایات این عبارت به معنای خروج از اسلام آمده است که اسلام در این روایات به معنای تسلیم شدن و پیروی کردن است نه اسلام به معنای اصطلاحی آن. در همه این موارد مقصود اصلی معصومان از این عبارت «ولایتمداری و پیروی کردن از معصومان» است و تفسیر برخی از محدثان اهل سنت از این عبارت مبنی بر «لیس من اخلاقنا و طریقتنا» صحیح نیست.
خلاصه ماشینی:
با توجه به اینکه حدیث پژوهان فریقین در تفسیر این عبارات در اختلافاند و اکثر این روایات در کتب معتبر حدیث فریقین آمده، لازم است از لحاظ دلالت بررسی شوند تا مقصود معصومان( از به کار بردن این تعابیر مشخص شود آیا معصومان( با به کار بردن «لیس منا» در پی بیان حکم واقعی بودهاند یا منظوری همچون مبالغه یا تأکید بر جایگاه پیروان حقیقی خود داشتهاند؟ آیا عبارت «لیس منا» در کلام معصومان( غیر از معنای ظاهری خود لوازم دیگری هم دارد؟ برای پاسخ به این پرسش ها برخی از احادیث مشتمل بر «لیس منا» و «لیس منی» را در این پژوهش مورد پژوهش قرار داده و با استفاده از شواهد مختلف تلاش میشود به این سؤالات پاسخ دهیم.
بنابراين این محدثان شیعه با اندك اختلافی «ليس منا» را به «ليس من شيعتنا» تفسير كردهاند، اما در اينكه منظور شيعه حقيقي است يا مطلق شيعه، اختلاف است و با تأمل در احادیث معصومان( روشن میشود که شیعه در نظر آنها متقین و پیروان حقیقی آنها میباشد، چنان که امام رضا( میفرماید: «شیعتنا المسلمون لامرنا؛ شيعيان ما كساني هستند كه تسليم امر ما هستند» (إبن بابويه، صفات الشیعه، 1362: 3).
ج) ابن حَجَر عسقلانی از مهمترین محدثان اهل سنت در کتاب «فتح الباری بشرح صحیح البخاری» در شرح حدیث پیامبر( : «من حمل علينا السلاح فليس منا؛[2] یعنی هر کس علیه ما سلاح حمل کند، از ما نیست» مینویسد: «فلیس منا» یعنی بر طریقت و روش ما نیست و این لفظ احتمال این را دارد که بر نبودن بر آیین پیامبر نیز اطلاق شود هر چند از روی مبالغه (عسقلانی، 1379: 12/ 197).