خلاصه ماشینی:
15 أحوال ملوک التتار المغول (رسالة فی أحوال المغول من البدایة إلی سقوط بغداد) (تألیف سنة 658 هـ/ 1260 م) حسین بن علی البطیطی درآمد ممکن است تصور کنیم با داشتن منبع با ارزشی چون تاریخ جهانگشای جوینی یا بخش مغول از کتاب مهم جامع التواریخ رشیدی، و با توجه به جزئیاتی که درباره مغولان در اختیار ما مینهند، نیاز به منبع دیگری نداریم، اما میدانیم که انبوهی ازمنابع فارسی دیگر مانند طبقات ناصری، آثار حافظ ابرو و همینطور آثار عربی و دیگر زبانها وجود دارد که در در روشن کردن تاریخ مغول نهایت اهمیت دارد.
مؤلف و نسخه رساله در سال 630 هجری، نویسندهای اهل ری و آبه، با نام محمد بن حسین بن حسن آبی رازی در شیراز کتابی با نام تبصرة العوام فی مقالات الانام به فارسی نوشته و تاریخ نگارش آن بدین شرح در پایان نسخه عربی شده آن آمده است: «فرغ من تحریره هجرة یوم الجمعة عشرة شهر الله المبارک شعبان عظم الله میامنه من شهور سنة ثلاثین و ستمائة ببلد شیراز أضعف خلق الله و أحوجهم إلی غفرانه محمد بن الحسین بن الحسن الرازی غفرالله له و لوالدیه و لجمیع المؤمنین و المؤمنات بمنه و جوده».
روایت رساله احوال از تاریخ مغول دو متن فارسی درباره مغولان که نزدیک به رویدادهای سه دهه اول نوشته شده، یکی طبقات ناصری است و دیگری تاریخ جهانگشای جوینی؛ پس از آن یک اثر مهم و جامع دیگر داریم که اندکی پس از آنها نوشته شده، اما ضمن داشتن سبک تاریخ نگاری بسیار عالمانه تر، دیدگاههای متفاوتی اراده داده، که این اثر همان جامع التواریخ رشیدالدین فضلالله است.