چکیده:
تحلیل بازیگران یکی از مهمترین روشهای آیندهپژوهی است، تحلیل بازیگران هم به عنوان روشی مستقل و هم در ترکیب با سایر روشها به خصوص روش سناریوپردازی از جایگاه خاصی برخوردار است. در این مقاله با هدف توسعه مدلی جهت تحلیل بازیگران با استفاده از مدلهای تحلیل ذینفعان در رشتههای مدیریت و مدلهای خاص تحلیل بازیگران در رشته آیندهپژوهی ابتدا معیارهای اصلی در مدلهای موجود استخراج گردید سپس مدل تحلیل بازیگران بر اساس معیارهای تأئید شده طراحی شد. روش طراحی مدل بر اساس روششناسی لینهام و برپایه نظریات موجود و نظرات 14 متخصص در این حوزه که بهصورت مصاحبههای فردی و پنل تخصصی جمعآوری شد طرحریزی گردید. نتایج منجر به طراحی ماتریس جذابیت مداخله بر پایه چهار معیار شامل؛ قدرت مداخله بازیگر، نوع مداخله بازیگر، تمایل مداخله بازیگر و زمان مداخله بازیگر شد، این ماتریس با گروهبندی بازیگران در 5 گروه مهاجمان، مدافعان، همپیمانان، سوداگران و مرددان قابلیت تحلیل رفتار هر بازیگر و تدوین راهبرد برای نحوه تعامل را ایجاد میکند. همچنین مطالعه موردی کشور سوریه به منظور بررسی قابلیتهای اجرایی مدل طراحی و برای رتبهبندی و شناسایی بازیگران کلیدی از 5 روش تعیین ضریب اهمیت، تاپسیس، فریدمن، تاکسونومی عددی و تخصیص خطی رتبه بازیگران مشخص گردید، سپس با روش ادغام کپلند رتبهبندی نهایی بازیگران تعیین و در ماتریس جذابیت مداخله گروهبندی بازیگران انجام شد. نتایج نشان داد از 7 بازیگر کلیدی 5 بازیگر در گروه همپیمانان و 2 بازیگر در گروه مهاجمان قرار گرفته و سایر بازیگران با تأخیر زمانی و شدت کمتری در این مسأله ورود پیدا میکنند.
خلاصه ماشینی:
همچنین یکی از ویژگیهای ماتریس جذابیت مداخله ارائه طبقهبندی و نظمبخشی به تنوع بازیگران شناسایی شده در این مرحله است (این لیست حاصل بررسی منابع و نظر متخصصان است) (پور روشن،1396؛ کاظمی و محمدی، 1396؛ نیاکائی، 1395؛ ساجدی، 1392؛Borger, 2018; Kolinovsky, 2018 Lucas, 2018; BBC, 2017; Zavis, 2015): جدول (2) لیست بازیگران مؤثر بر ثبات کشور سوریه (رجوع شود به تصویر صفحه) در گام بعد به منظور شناسایی رفتار بازیگران بر اساس چهار معیار قدرت، نوع، تمایل و زمان مداخله پرسشنامهای در اختیار متخصصان قرار گرفت و امتیاز بازیگران و وزن معیارها (به جز نوع مداخله که برای تعیین جهت مداخله و تشکیل ماتریس جذابیت مداخله استفاده شده است) مطابق جدول (3) تعیین شد.
و در نهایت بر اساس شاخص نسبت نزدیکی به ایدهآل رتبه هر یک از بازیگران مداخلهگر در مطالعه سوریه تعیین گردید (نتایج رتبهبندی با این روش در جدول شماره 5 نشان داده شده است).
با استفاده از نتایج حاصل از رتبهبندی نهایی و معیارهای تعریف شده در مراحل قبل بهصورت مفهومی و به منظور تبیین بهتر رفتار بازیگران ماتریس جذابیت مداخله، که در آن محور افقی شدت و نوع مداخله هر بازیگر را تعیین میکند و محور عمودی که تمایل و زمان مداخله هر بازیگر را تعیین مینماید ترسیم شده است.
از جمله قابلیتهای ماتریس جذابیت مداخله امکان شناسایی بازیگران کلیدی و گروهبندی آنها است که در مطالعه موردی تحلیل رفتار بازیگران مداخلهگر در کشور سوریه با استفاده از 5 روش تعیین ضریب اهمیت، تاپسیس، فریدمن، تاکسونومی عددی و تخصیص خطی رتبه بازیگران تعیین و سپس با روش ادغام کپلند بازیگران کلیدی با اطمینان بیشتری شناسایی شدند.