چکیده:
هنجار در نظمهای تنسیقی (نظمهای اخلاقی، اجتماعی، حقوقی و سیاسی) معنای خاصی دارد که در فراگرد عینی، ضمن تکثر مفهومی و مصداقی، هر کدام تعریف ماهوی و شکلی و ضمانت اجرای خاصی دارند. جامعهشناسی و حقوق بهعنوان دو دانش از علوم دستوری، نظم مخصوص به خود را دارند که در فرایند آنها «هنجار» معیار عمل و مبنای شکلگیری نظم اجتماعی و نظم حقوقی است. از آنجا که گاهی نظم حقوقی بهمثابۀ جامهای دیده میشود که بر قامت نظم اجتماعی پوشانده میشود و نیازمند تعامل است، میبایست شناختی سنجیده از گزارههای این دو نظم ارائه شود. با توجه به اهمیت شناخت هنجار در هندسۀ نظم اجتماعی و حقوقی، تحلیل و مقایسۀ مؤلفههای ایجاد و پایایی هنجار در زمینههای متفاوت و نیز بررسی و انطباق آنها ضروری است. در این نوشتار با نگرشی تحلیلی-مقایسهای، چیستی هنجار مطمح نظر است و ویژگیهای هنجار در ساحت دو نظم اجتماعی و حقوقی مورد مداقه قرار میگیرد و نسبت این هنجارها با یکدیگر مشخص میشود.
خلاصه ماشینی:
جامعه شناسي و حقوق به عنوان دو دانش از علوم دستوري ، نظم مخصـوص به خود را دارند که در فرايند آنها «هنجار» معيار عمل و مبناي شـکل گيـري نظـم اجتمـاعي و نظم حقوقي است .
در اين نوشتار با نگرشي تحليلي -مقايسه اي ، چيستي هنجار مطمـح نظـر اسـت و ويژگي هاي هنجار در ساحت دو نظم اجتماعي و حقوقي مورد مداقه قرار مي گيرد و نسبت ايـن هنجارها با يکديگر مشخص مي شود.
هنجار با قاعده ، قـانون و هـر آنچـه بايـد مبناي رفتار کلي جامعه باشد و نوعي از الزام دروني (نهادينه شده ) و بيروني (تنبيهات و مجازات اجتماعي و حقوقي) را داشته باشد، متناظر است .
هنجار در ايـن دو نظـم هر کدام ماهيت و شکل خاص خود را دارند، اگرچه در نسبت نظـم اجتمـاعي و نظـم حقـوقي، نظم حقوقي بايد انتظـام دهنـدة نظـم اجتمـاعي باشـد و هنجارهـاي آن نيـز بايـد برخاسـته از هنجارهاي اجتماعي باشد و با آنها در تعامل باشد، زيرا هنجارهاي اجتماعي با خصـلت درونـي و پذيرشِ باورمند به ارزش هاي جامعه شکل مي گيرند.
از اين منظر آنچه از هنجارهاي ارزشي جامعه ، به صورت رسمي پذيرفته شده و شکل قاعده گرفته ، از انسجام و هماهنگي درونـي برخـوردار شـده و از نگـاه بيرونـي داراي گرامـر هنجـاريِ دستوري است و با ضمانت اجراي بيروني تقويت مي شود، به نظم حقوقي تعبير مي شود.
Abnormality Behavior بنابراين قواعد حقوقي مقرر براي زندگي بشر بايد از مؤلفـه هـاي اجتمـاعي مخصـوص بـه خـود برخوردار باشند تا زمينه هاي پذيرش آنها در جامعه موجود باشد و همچنين بتواننـد بـر درونـي شدن رفتارها و تأثير در هنجارهاي اجتماعي خود را نشان دهند.