چکیده:
یکی از اختلافاتی که میان انجمن کلیمیان و سازمان ثبت اسناد و املاک کشور وجود دارد مساله ثبت اسناد کنیسههای کلیمیان به نفع سازمان اوقاف است. این اختلاف نشات گرفته از باور پیروان آیین یهود است چراکه آنان معتقدند در شریعت¬شان نهادی تحت عنوان «وقف» وجود ندارد و در نتیجه کنیسههای مزبور را متعلّق به جامعه کلیمیان می¬دانند. از این رو حلّ این اختلاف در گرو بررسی مسائلی چون وجود یا عدم وجود نهاد «وقف» در آیین یهود و نیز وظیفه اهل کتاب در غیر احوال شخصیّه است. براساس آنچه در این نوشتار تبیین می¬گردد روشن خواهد شد که اولا؛ نهاد وقف از اختصاصات شریعت اسلام نیست و میان سایر ادیان الهی و حتی کسانی که پیرو هیچ آیین و مذهبی نبودهاند نیز امری رایج و شناختهشده است و ادعای نبود وقف در آیین یهود، نهتنها ادعایی بدون پشتوانه و عاری از هر گونه حقیقت است بلکه وقف میان قوم یهود و طرفداران این مکتب امری رایج و متداول بوده است، ثانیا؛ اهل کتاب مقیم ایران در غیر احوال شخصیّه، تابع قوانین جمهوری اسلامی ایران هستند نه تابع مذهب خود، بنابراین از آن جایی که وقف و هر آنچه که در حکم وقف قلمداد می¬شود در زمره احوال شخصیّه نیست در نتیجه آنان مطیع قوانین ایران می¬باشند. از این رو اگر موقوفه بودن کنیسه مورد اختلاف، به اشتهار محلّی یا سند قطعی دیگر، معلوم و محرز باشد، از مصادیق قطعی اوقاف عام است و در غیر این صورت از امور عام¬المنفعه محسوب میشود که این امور نیز در حکم وقف هستند.
خلاصه ماشینی:
براساس آنچه در این نوشتار تبیین میگردد روشن خواهد شد که اولا؛ نهاد وقف از اختصاصات شریعت اسلام نیست و میان سایر ادیان الهی و حتی کسانی که پیرو هیچ آیین و مذهبی نبودهاند نیز امری رایج و شناختهشده است و ادعای نبود وقف در آیین یهود، نهتنها ادعایی بدون پشتوانه و عاری از هر گونه حقیقت است بلکه وقف میان قوم یهود و طرفداران این مکتب امری رایج و متداول بوده است، ثانیا؛ اهل کتاب مقیم ایران در غیر احوال شخصیه، تابع قوانین جمهوری اسلامی ایران هستند نه تابع مذهب خود، بنابراین از آن جایی که وقف و هر آنچه که در حکم وقف قلمداد میشود در زمره احوال شخصیه نیست در نتیجه آنان مطیع قوانین ایران میباشند.
از اینرو یکی از مسائلی که در خصوص ثبت سند کنیسههای کلیمیان مطرح میشود این است که در کنیسههای کلیمیان که از بدو تأسیس متعلق به جامعه کلیمیان میباشد اگر سازمان ثبت اسناد و املاک کشور و همچنین سازمان اوقاف به کنیسههای مزبور جهت ثبت سند به نفع سازمان اوقاف، مراجعه کنند از آنجایی که در شریعت حضرت موسی کلیم الله، قانون وقف وجود ندارد تکلیف مسئله چیست؟ لازمه رسیدن به پاسخ صحیح در خصوص مسئله مطروحه این است که مسائلی چون وقف در آیین یهود، وظیفه اهل کتاب در غیر احوال شخصیه و در نهایت حکم کنیسه مورد اختلاف میان انجمن کلیمیان و سازمان اوقاف، مورد بحث و واکاوی دقیق قرار گیرد.