چکیده:
رئالیسم جادویی از جریان هایی بود که در داستان نویسی ایران به سرعت شناخته، ترجمه و تقلید شد. اولین بار احمد میرعلایی با ترجمه داستان های کوتاه بورخس دریچه ای بر ادبیات داستانی تشنه ایران گشود. پس از او بهمن فرزانه با ترجمه صد سال تنهایی مارکز جامعه ایرانی را با رئالیسم جادویی آشنا کرد. این جریان از عناصری بهره میگرفت که در فرهنگ و ادبیات کهن ایران مشابهاتی داشت و داستان نویسان معاصر ایران هم پیش از رواج این جریان در جهان به پیروی از ذوق سلیم خود آثاری نزدیک یا شبیه به این آثار تولید کرده بودند. بنابراین حرفی که نویسندگان آمریکای لاتین می زدند، چندان تازه و دور از دسترس به نظر نمی رسید. استقبال گسترده جهان از این جریان و وجود عناصری مشابه در فرهنگ روستایی ایران که مرحله گذار از سنت به تجدد را میگذراند، باعث شد که نویسندگان ایرانی در دهه های شصت و هفتاد مجذوب این جریان شده و بیشتر نویسندگان فعال این دوره در این زمینه طبع آزمایی کردند. منیرو روانی پور، شمس لنگرودی، رضا براهنی، شهرنوش پارسی پور و... از نویسندگان صاحب نامی بودند که در این زمینه آثاری تولید کردند. بعضی از این نویسندگان در تقلید در سطح ماندند و عناصری سهلالوصول را مانند اعتقاد به جن و پری و... دستمایه نوشتن آثاری کردند که دیگر امروزه خواننده چندانی ندارد. بعضی دیگر عمیق تر شده و جهان هایی درونی و بومی خلق کردند. به طورکلی آشنایی ایرانی ها با جریان رئالیسم جادویی از طریق ترجمه داستان ها صورت گرفت. در آغاز کار، کسی به فکر ترجمه نظریه و زیربنای فکری این جریان نبود، برای همین شناخت و در نتیجه تقلید سطحی بود و از چندین ویژگی و بعد این جریان تنها یکی دو بعد شناخته و تقلید شد. ترجمه نظریه ها و مبانی فکری مدت ها بعد از ترجمه رمان ها و داستان های کوتاه اتفاق افتاد. در دهه هفتاد و بعدها در دهههای هشتاد و نود در ابتدا یکی دو مقاله و بعد چند تحقیق در این زمینه صورت گرفت. دانشجویان مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد پایان نامه هایی دراین خصوص نوشتند که بعضی از آن ها به دلیل عدم آشنایی با مبانی تئوری به بیراهه رفتند. کتاب بومی سازی رئالیسم جادویی در ایران نوشته محمد و محسن حنیف از تحقیق های دیرهنگامی است که ای کاش بیست سال قبل انجام می شد. این کتاب ضمن تحقیق گسترده و استفاده از منابعی غنی و جدید در زمینه رئالیسم جادویی، از مشکلاتی مثل چندپارگی، تلقی نادرست از مصادیق و تشخیص اشتباه بعضی از منابع غیر رئالیسم جادویی به جای آثاری از این دست، رنج می برد.
کلیدواژه ها:
داستان معاصر ایران
،
رئالیسم جادویی
،
گابریل گارسیا مارکز
،
خیال و جادو
،
ادبیات داستانی آمریکای لاتین
،
بورخس
(
, 
, 
)
