چکیده:
هدف پژوهش حاضر بررسی نحوهی رویکرد جهادگرایان متاخر به متن نص است. فرض این پژوهش مبتنی است بر اینکه منطق فهم و نحوه و روش مراجعهی جهادگرایان متاخر به متن نص میتواند در فهم و شناخت منطق عمل و کنش ایشان موثر واقع گردد. تشریح سازوکار فهم منتهی به عمل عاجل نزد گروههای تکفیری-جهادی، وجه تمایز پژوهش پیشرو است. تحلیل تلقی جهادگرایان تکفیری از متن و توقع ایشان از آن را با بهرهگیری از روش توصیفی–تحلیلی پیش بردهایم؛ نتایج حاصله نشان میدهند که گفتمان سلفیسم هدف غایی خود را عملینمودن نص تعریف میکند. این گفتمان که نص را بیپیرایهترین بخش دین میداند، میکوشد آن را از طریق سازوکارهای منطبق با خوانش خود از نص و سلف عملیاتی نماید. نص از دیدگاه آنها بهمثابه منبع ایدئولوژیک و توجیهگر کنش جهادی در راستای محققساختن رسالت خودخوانده، مورد مراجعهی بیواسطه قرار میگیرد. این گفتمان، نص را در عینحال که بهعنوان بنمایهی ایدئولوژی و منبع مشروعیت و مرجع توجیه و تجویز میشناسد؛ به متن بهمثابه دغدغه و هدف کنش جهادی نیز مینگرد. عدم پایبندی سلفیسم نوین به تفسیرهای تاریخی از متن نص منجر به شکلگیری فهمی منجمد و قالببندیشده برمبنای ذاتمندی کنش جهادی گردیده است.
خلاصه ماشینی:
چرا که طي گذر زمان فاصله اي رو به تزايد ميان فهم متن و متن نص در ميان مسلمانان پديدار گشته و اين دوري و پيدايش پيچيدگي ها در روش هاي مراجعه به متن ، راه به سوي دوري جهان بيروني از متن وحياني و در نتيجه افول تزايدي جوامع اسلامي برده است (مودودي، ١٩٦٧،ص ٧).
وفاداري گروه هاي سلفي- تکفيري به روش مراجعه مستقيم و بي پرده به متن ، بـه مثابـه راهکاري جاري و ساري در ميان اعضاي پراکنـده ايـن گـروه هـا و عليـرغم عـدم وجـود سازماندهي متمرکز، به آنها منطق عمل مشترک و امکان انجام اقدام هاي مشـابه را ذيـل توجيهي عمومي و قابل پذيرش بخشيده است .
در امتداد امتـزاج دو مولفه اصلي انديشه سلفيسم در قالب اصلاح گرايي و بازگشت گرايي بايد گفت ، اين گرايش براساس نگرش بازگشت گرايي مبتنيبر اصلاح بنيادين وضعيت موجود شکل گرفتـه و در درازناي تطور خود به پيدايش و هويت يابي گروه هاي سلفي- جهادي انجاميـده اسـت .
163 گفتمان مراجعه به نص (اصلاح وضعيت موجود با توجه به مولفه هاي برآمده از متن وحياني) سلفيسم جهادي را ميتوان گفتمان برآمده از ايده رجـوع مبتنـي بـه مـتن نـص دانسـت .
رويکرد مراجعه مسـتقيم بـه متن نص از سوي حرکت هاي بنيادگرايانه سلفي- جهادي را ميتوان به مثابه مبناي روش معرفتي آنها در ساحت نظر و نيز منطق و سازوکار تعامل و رفتار عملي در نظر گرفت .
Zaman, Muhammad Qasim (2012), Modern Islamic thought in a radical age: religious authority and internal criticism, New York: Cambridge University Press.