چکیده:
بر اساس نظر برخی از مفسّران مثنوی، بسیاری از نظریّات مولانا با مفاهیم و نظریات روانشناسان قابل توجیه است. این موضوع در اوّلین داستان دفتر اوّل مثنوی معنوی (پادشاه و کنیزک) با ضریب بسیار بالا به چشم میخورد. نوع و شیوه درمانی که در جریان سروده اتّفاق میافتد، بر اساس اصول و قواعد روانشناختی است؛ طبیب روحانی بهعنوان درمانگر با کسب اطّلاعات و بررسی طبّی علل، مطابق اصول علم روانشناسی در پی درمان کنیزک (درمانجو) برمیآید و به نتیجه میرسد. سیر این درمان در حوزه مطالعات روانشناسی با شیوه درمانی "شناختی" همخوانی بالایی دارد.
شناخت درمانی یکی از روشهای رواندرمانی است که درمانگر تلاش دارد با شناخت افکار و باورهای فرد به تصحیح آنها بپردازد و بهتبع آن در رفتار وی تغییر ایجاد نماید. ازآنجاکه پیشگام این شیوة درمانی «آرون تی بک» است، در این مقاله روشهای درمانی داستان «پادشاه و کنیزک» با اصول شناخت درمانی وی تطبیق دادهشده است.
خلاصه ماشینی:
نوع و شیوۀ درمانی که در جریان سروده اتفاق میافتد، بر اساس اصول و قواعد روانشناختی است؛ طبیب روحانی بهعنوان درمانگر با کسب اطلاعات و بررسی طبی علل، مطابق اصول علم روانشناسی در پی درمان کنیزک (درمانجو) برمیآید و به نتیجه میرسد.
تطبیق اصول شناخت درمانی با داستان کنیزک و پادشاه در حوزۀ مطالعات روانشناختی گروهی به نام شناخت درمانگران اعتقاددارند که ناملایمات رفتاری نتیجۀ خطاهایی شناختی است و اگر درمانگر نظام شناختی بیمار را تصحیح نماید، بهتبع آن نوع رفتار وی نیز اصلاح خواهد شد، آرون، تی.
تعارضهای فردی داستان کنیزک بدین قرار میتواند ترسیم شود: جدول 4- دچار شدن بیمار داستان کنیزک و پادشاه به تعارضهای درون فردی {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} ب- تعارضهای میان فردی تعارض میان فردی همان اختلال رفتاری است که در مراودات بین فردی به ظهور میرسد و مبانی روانشناختی به خود دارد.
تعارضهای میان فردی داستان کنیزک را بدین قرار میتوان ترسیم نمود: جدول 5- دچار شدن بیمار داستان مثنوی به تعارضهای میان فردی {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} 3-3- تعارض فردی- اجتماعی نوع انتظاری غیرعاقلانه که فرد از خود در مقابل جامعه دارد و باعث بروز نوعی اختلال روانی میشود.
" (همان: 418) این اولویت در داستان کنیزک و پادشاه بدینصورت ارزیابیشده است: جدول 8- «کاهش دادن نشانههای حاد» در داستان کنیزک و پادشاه {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} 4-2- اولویت دوم- روش فاصلهگیری:"به بیمار آموخته میشود با افکار ناراحت کننده به صورت معقول برخورد کند و بهجای پذیرش آنها به ارزیابی آنها بپردازد.