چکیده:
دشواژه¬ها (Taboo words) واژگانی هستند که بیانگر مفاهیم تابو (taboo) بوده، و یا بار معنایی آن¬ها در جامعه منفی شده است. بسیاری از دشواژه¬ها و نیک¬واژه¬ها (euphemism)در گذر زمان بار معنایی منفی یا مثبت خود را از دست می¬دهند. یکی از مصادیق تاثیر فرهنگ، ارزش¬ها و باورهای جامعه بر زبان، دشواژه¬ها هستند. هدف از این پژوهش بررسی ارتباط میان زبان و جامعه به منظور مطالعة برخی تحوّلات زبانی است. این نوشتار به شیوة استقرایی به بررسی چگونگی و چرایی تغییرات برخی دشواژه¬ها در چند حوزة معنایی می¬پردازد. دستاوردهای پژوهش گویای این است که نگرش اجتماعی، تابوهای فرهنگی و اعتبار (prestige) اجتماعی از مهمّ¬ترین دلایل این دگرگونی¬ها هستند.
خلاصه ماشینی:
سیر تاریخی دشواژهها در چند حوزة معنایی آنیتا خالقی خسرو قلیزاده چکیده دشواژهها (Taboo words) واژگانی هستند که بیانگر مفاهیم تابو (taboo) بوده، و یا بار معنایی آنها در جامعه منفی شده است.
هدف از این پژوهش بررسی ارتباط میان زبان و جامعه به منظور مطالعة برخی تحوّلات زبانی است.
- گروه زبان و ادبيّات فارسي دانشگاه پيام نور، اروميه – ايران (استاد مدعو در دانشگاه ماريورك آلمان) (نويسندة مسؤول)تاريخ وصول: 30/09/94 تاريخ پذيرش: 14/01/96 1- مقدّمه در نگاه نخست، زبان ابزاری برای بیان احساسات و برقراری ارتباط میان انسانها است؛ امّا کارکرد بسیار مهمّ دیگری نیز دارد و آن حفظ و انتقال فرهنگ و تمدّن ملی است.
سلماز ابهریان آزادی (1389) در پایاننامة خود با عنوان «بررسی تطبیقی دشواژهها و به واژهها در فارسی و ترکی آذربایجانی» نیکواژهها و دشواژهها در دو زبان فارسی و ترکی آذربایجانی را بررسی کرده است؛ امّا در نوشتار پیش روی برای نخستین بار به سیر تاریخی دشواژهها و دلایل تغییر آنها پرداخته شده است.
این واژگان از سیر تاریخی تبعیّت نمیکنند و آنچه کابرد آنها را معیّن میکند، فرهنگ گویندة کلام، هدف وی از انتقال پیام، موضوع گفتار و رابطة اجتماعی بین گوینده و شنونده است.
عکس این مطلب نیز صادق است؛ یعنی برخی دشواژهها با گذر زمان، بار معنایی منفی خود را از دست داده، به نیکواژه تبدیل میشوند.
فرهنگ و نگرش افراد جامعه مهمّترین عامل در تابو تلقی کردن یک عمل و واژههای به کار گرفته شده در آن حوزه است.
نگرش اجتماعی، تابوهای فرهنگی و اعتبار اجتماعی از جمله عواملی هستند که سبب خلق دشواژهها میشوند.