چکیده:
شعر امروز هم در حوزه محتوا و رویکردهای مفهومی آن و هم در زمینه شکل، دستخوش گونههایی از تغییرات شده که در نهایت به برجستهسازی شعر انجامیده است. این برجستهسازیها از نظر منتقدان و پژوهشگران، گاهی نوآوری و گاهی آسیب قلمداد شده است. شعر امروز بنا به دلایل مختلفی از نواقص و آفتهای زیادی آسیب دیده است که در دو محور عمده شکلی و محتوایی تقسیمبندی میشود. سعی این مقاله بررسی بخشهایی از این آسیبهاست که در شکل و محتوا به حوزههای مختلف از جمله: واژگان، موسیقی، زبان محاورهای، صرفی و نحوی، معانی و مضامین ... میپردازد و هر کدام از این موارد بسته به مجال و ضرورت مقاله با ذکر نمونه شعر از چند شاعر برگزیده و برجسته مانند: نیما یوشیج، اخوان ثالث، احمد شاملو، فروغ فرّخزاد، سهراب سپهری، طاهره صفّارزاده، و... همراه است تا با آسیبشناسی جنبههای زیباییشناختی شعر امروز به بیان ریشهها و دلایل ضعف کمّی و کیفی آن بپردازد.
خلاصه ماشینی:
» (حسنلی، 1386: 11) آیا شعر امروز با گذشتن از سدّ سنّتی در حوزۀ زبان شعر در محور شکل و محتوا متناسب با سلیقۀ انسان معاصر، به نیازهای خود پاسخ داده است؟ این پژوهش بر آن است آسیبهای زیباشناختی شعر را از منظر شکلی و محتوایی با ذکر نمونههایی از شعر شاعران امروز، بررسی نماید تا آسیبهای شعرشان نشان داده شود و میزان تعهّدشان به وجدان هنری و رسالتی که در حفظ میراث ادبی دارند، مورد بررسی قرار گیرد.
اما در دورۀ جدید، در پی ارتباط با ادبیّات جهان، پیشگامان عرصۀ شعر، به ویژه نیمایوشیج، احمد شاملو، اخوان ثالث و دیگران در حوزۀ زبان فارسی به این نتیجه رسیدند که موسیقی از طریق وزن عروضی تنها راه نیست، لذا در صدد برآمدند این مسیر را که موجب از بین رفتن بنیان شعر در راستای بیان مسائل جدید اجتماعی بود، بگیرند؛ از این رو از راهکارهای جدید برای تأمین موسیقی بهره گرفتند که مهمترین آنها پدیدۀ تکرار است.
» (شاملو،1381: 348) عبارت «ارّابههایی از آن سوی زمان، (جهان) آمده است» در شعر مرثیه برای مردگانِ دیگر چهار بار تکرار شده است که علاوه بر موسیقی کلام، به نوعی موجب پیگیری مخاطب در روند تداوم معنا میشود.
در شعر معنا محور، نوع برخورد شاعران با مضمونها متفاوت است چنانکه یک مفهوم میتواند در شکلهای مختلف بیان شود اما مضامین مشخّص و محدود هستند و تنها در شکل و در قالب زبان ارزش ادبی خود را پیدا میکنند.