چکیده:
با بررسی و مرور گنجینه هزار ساله شعر و ادب فارسی به روشنی درمییابیم که شاعر یا نویسنده متاثّر از اوضاع فردی و اجتماعی خویش به یکی از انواع ادبی (ادب حماسی، تعلیمی و غنایی) ضمن بیان ارزشهای اخلاقی و اجتماعی در حقیقت نوعی آرمان خواهی را به خواننده فریاد میدهد. نسیم شمال یکی از نمایندگان برجسته شعر عصر مشروطه ایران است. هر چند اشعار او از نظر ادبی، انسجام و پختگی لازم را ندارند، ولی سادگی و صمیّمت زبانی و نیز صداقت و آزادگی گوینده آنها باعث میشد، در میان مردم تاثیر قابل توجّهی داشته باشند. بنابر این تحقیق در مضامین حماسی شعر این شاعر اهمّیّت دارد و بسیار ضروری مینماید. در این پژوهش برآن هستیم جلوههای حماسه، دلاوری و مقاومت را در اشعار سیّداشرف الدّین گیلانی بررسی کنیم و با بررسی اشعارش به این نتیجه دست یافتیم که نسیم شمال نگاهش به اسطورههای ایران باستان افراطی بوده و با استفاده از داستانها و اسطورههای برجسته ایران باستان، مفاهیم و موضوعات جدید را همراه با احساسات عمیق وطنی، برای رسیدن به اهداف آزادی خواهانه بیان داشته است.
خلاصه ماشینی:
در این پژوهش برآن هستیم جلوههای حماسه، دلاوری و مقاومت را در اشعار سیّداشرف الدّين گیلانی بررسی کنیم و با بررسی اشعارش به این نتیجه دست یافتیم که نسیم شمال نگاهش به اسطورههای ایران باستان افراطی بوده و با استفاده از داستانها و اسطورههای برجستۀ ایران باستان، مفاهیم و موضوعات جدید را همراه با احساسات عمیق وطنی، برای رسیدن به اهداف آزادی خواهانه بیان داشته است.
از چنین جنگی عقول عاقلان دارد قصور؛ ؛ محو کرد ازصفحه تاریخ جنگ سلم و تور (همان: 34) ز) رستم «تهمتن» نسیم شمال از گذشتۀ ایران با غرور و افتخار یاد میکند و با بیان افتخارات و شجاعت پهلوانان و پادشاهان با اقتدار، در پی بیدار ساختن ملّت خفته است.
» (یاحقّی، 1386: 701) نسیم شمال در مسمّط «عصر قدیم و عصر جدید» گشتاسب را جزو نامداران و افتخارات ایران میداند و بر اوضاع نابسامان عصر جدید افسوس میخورد: بود ایران مسکن کی خسرو و نوشیروان اندر او بوده است شاهان و دلیران جوان همچنان گشتاسب و اسفندیار نوجــوان حال بنگر مرز او را با دو صد آه و فغان بلکه خارستان ما شمشاد گردد غم مخور میشود ایران ما آبــاد گردد غـم مخور (نسیم شمال، 1371: 675) و) فریدون، جمشید، کیقباد و داریوش سیّداشرف الدّين دراین ابیات با نوعی فکر حماسی، ملّی و فخر به فرهنگ و گذشته ایران مایة غرور شاعر میشود و با اشاره کردن به نام قهرمانان داستانهای حماسی و اساطیری در حماسی کردن فضای شعر کمک شایانی کرده است.