چکیده:
این مقاله با نگاهی نو به اخلاق و فقه در حوزة تربیت، بین مدارس و والدین پیوند برقرار کرده است، و با روش توصیفی ـ تحلیلی و استفاده از منبع عظیم اخلاق، یعنی قرآن کریم، و نیز سایر متون اخلاقی، به بررسی تطبیقی قاعدة لاضرر در تربیت اخلاقی والدین و معلمان پرداختهاست. برطبق قاعدة لاضرر، هرگونه ضرر رساندن، اعم از مادی و معنوی، و روحی و جسمی، نهی شده است؛ زیرا حیثیت و کرامت انسانی از مهمترین سرمایههای معنوی دانشآموزان بهشمار میرود. هرگونه ضرر روانی و یا خدشهدار کردن کرامت افراد جامعه با قاعدة لاضرر منافات دارد. در خانواده و مدارس نیز باید جسم و روان فرزندان و دانشآموزان از هرگونه لطمه و آزار مصون بماند، و تکریم و رعایت احترام از جمله حقوق مسلم آنان است. معلمان و والدین با متخلق شدن به صفات اخلاقی، مانند: یگانگی ظاهر و باطن، تواضع، مهربانی، عدم تنبیه، میتوانند شخصیت فرزندان را حفظ کنند؛ زیرا ضرر رسیدن به شخصیت آنان، موجب عقدههای روحی و روانی میگردد، و این امر به جامعه و اطرافیان ضرر وارد میکند.این مقاله با نگاهی نو به اخلاق و فقه در حوزة تربیت، بین مدارس و والدین پیوند برقرار کرده است، و با روش توصیفی ـ تحلیلی و استفاده از منبع عظیم اخلاق، یعنی قرآن کریم، و نیز سایر متون اخلاقی، به بررسی تطبیقی قاعدة لاضرر در تربیت اخلاقی والدین و معلمان پرداختهاست. برطبق قاعدة لاضرر، هرگونه ضرر رساندن، اعم از مادی و معنوی، و روحی و جسمی، نهی شده است؛ زیرا حیثیت و کرامت انسانی از مهمترین سرمایههای معنوی دانشآموزان بهشمار میرود. هرگونه ضرر روانی و یا خدشهدار کردن کرامت افراد جامعه با قاعدة لاضرر منافات دارد. در خانواده و مدارس نیز باید جسم و روان فرزندان و دانشآموزان از هرگونه لطمه و آزار مصون بماند، و تکریم و رعایت احترام از جمله حقوق مسلم آنان است. معلمان و والدین با متخلق شدن به صفات اخلاقی، مانند: یگانگی ظاهر و باطن، تواضع، مهربانی، عدم تنبیه، میتوانند شخصیت فرزندان را حفظ کنند؛ زیرا ضرر رسیدن به شخصیت آنان، موجب عقدههای روحی و روانی میگردد، و این امر به جامعه و اطرافیان ضرر وارد میکند.
خلاصه ماشینی:
از آسیبهایی که ممکن است در والدین وجود داشته باشد، کجخلقی در نزد فزرند است؛ که فررندان را فردی خشونتگر و کجخلق بار میآورد و درنتیجه جامعه و خانواده نیز دچار کجخلقی میشوند؛ زیرا فرزند وقتی والدین خویش را بهعنوان الگوی خود قرار میدهد، از رفتارهای نادرست تقلید کرده است، و در درون وی این رفتار ملکه میشود و باعث تغییر شخصیت او میگردد.
با تکیه بر قاعدة لاضرر که هرگونه ضرر رساندن، اعم از روحی یا جسمی، را سلب میکند؛ بر معلم لازم است که اهتمـام خـویش را در جهت تربیت اخلاقی شاگردان به کار گیرد، و آنان را از اخلاق بد و خویهای ناسـتوده و ارتکاب اعمالی که شرعا حرام و یا مکروه است، حفظ کند، و از هرگونه رفتاری که حالات و شخصـیت آنها را تباه میسازد و یا موجب ترک اشـتغالات علمی و یا اسائة ادب آنان میگردد، جلوگیری کند و در حوزة آسیبهای اجتماعی که در حال فزونی است، معلمان میتوانند تأثیرگذار باشند؛ تا دانشآموزان در آیندة خود دچار زیان و ضرر اعم از فردی و جسمی روحی و شغلی و خانوادگی نگردند.
با تکیه بر قاعدة لاضرر و نفی هرگونه ضرررسانی به دیگران، اگر تنبیه در حضور دیگران انجام شود در این صورت کودک و نوجوان در برابر دیگران احساس شرمندگی میکند و در مورد ارزشمندی فردی و اجتماعی خود و اینکه نظر دیگران، همسالان و بزرگسالان بعدا نسبت به او چه خواهد بود دچار شک و تشویش میشود استفاده از تنبیه مانند تحقیر، سرزنش، سرکوب و...