چکیده:
دشت الشتر منطقهای سرسبز و پرآب، با آبوهوای مطبوع و خاک غنی است که از دوران پیشازتاریخ تاکنون همواره مسکن اقوام و گروههای مختلف انسانی بوده است. موقعیت قرارگیری دشت الشتر و همجواری با مناطق شمالی زاگرس، مرکز فلات، جنوبغرب ایران و بینالنهرین از دیرباز به این منطقه اهمیت ارتباطی خاصی بخشیده است. نگارندگان پس از تشریح وضعیت اقلیمی و وضعیت راههای باستانی و تاریخی دشت الشتر، نحوه پراکنش استقرارگاههای باستانی و تاریخی دشت الشتر را در ارتباط با آن تحلیل نمودهاند. در این راستا با استفاده از نرمافزار ArcGIS نسخه 10.3 موقعیت قرارگیری هر محوطه در الشتر مشخص شده است. خروجی نرمافزار، چهار نقشه در ادوار مسسنگی، مفرغ و آهن، تاریخی و اسلامی است. پس از بررسیهای انجامشده، مسیر تقریبی راه باستانی در دشت الشتر که مسیر ارتباطی شمال به جنوب زاگرس مرکزی بوده مشخص شده است. تحلیل فاصله هر محوطه از این راه باستانی مشخص کرد که بیشتر محوطههای باستانی دشت الشتر از دوره اسلامی در امتداد این مسیر شکل گرفتهاند. دادههای این پژوهش براساس بررسی باستانشناسی است که توسط علی سجادی در سال 1376شمسی، بررسی باستانشناسی داوود داوودی در دو فصل در سالهای 1385 و 1386 شمسی و همچنین بررسی مجدد نگارندگان در دشت الشتر گردآوری شده است.
خلاصه ماشینی:
موقعیت قرارگیری دشت الشتر و همجواری با مناطق شمالی زاگرس، مرکز فلات، جنوبغرب ایران و بینالنهرین از دیرباز به این منطقه اهمیت ارتباطی خاصی بخشیده است.
پس از بررسیهای انجامشده، مسیر تقریبی راه باستانی در دشت الشتر که مسیر ارتباطی شمال به جنوب زاگرس مرکزی بوده مشخص شده است.
دشت الشتر، استقرارگاه، راههای باستانی، تحلیل GIS مقدمه شهرستان الشتر در شمال لرستان و در مرز استان همدان جای گرفته است.
ش. حمید ایزدپناه با هدف معرفی آثار باستانی لرستان، تعداد قابل توجهی از آثار استان لرستان و شهرستان الشتر را شناسایی کرد و بعدها تحت عنوان کتابی با عنوان «آثار باستانی و تاریخی لرستان» در سه جلد به چاپ رساند (ایزدپناه، 1376).
این مسیر باستانی تا اوایل دورۀ اسلامی ارتباط شمال به جنوب را ممکن مینموده است.
وضعیت سکونتی دشت الشتر از دوران پیشازتاریخ تا دوران اسلامی در این پژوهش نگارندگان با استفاده از گزارشهای بررسیهای سطحی علی سجادی (سجادی، 1376) و داوود داوودی (داوودی، 1385 و 1386) و همچنین بررسی مجدد نگارندگان (حیدری، 1392 و حیدری و همکاران، 1394) به بررسی وضعیت سکونتی محوطههای باستانی و تاریخی دشت الشتر پرداختهاند.
با توجه به نحوۀ پراکنش محوطههای دورۀ مسسنگی در سطح دشت الشتر، بهنظر میرسد در این دوره تمام دشت الشتر مسکونی بوده است.
82 محوطه مربوط به این دوران در دشت الشتر شناسایی شده است (جدول 1).
در همین ارتباط 52 محوطه از دورۀ اسلامی در دشت الشتر شناسایی شده است (جدول 1).
در دورۀ اسلامی تجمع محوطهها در ناحیۀ مرکزی دشت الشتر است.
شرایط اقلیمی و زیستمحیطی درکنار راههای باستانی دو عامل اصلی در رابطه با الگوی سکونتی دشت الشتر از دوران پیشازتاریخ تا دورۀ اسلامی است.
Early Historical Cultures: in Archeology Western Iran.