چکیده:
نویسندگان زن ایرانی نخستین تجربه های داستان نویسی خود را از روزنامه ها و مطبوعات آغاز کردند. این پیشقراولان داستان مدرن فارسی در زمانه ای زندگی می کردند که فرهنگ در حال عبور از وضعیت سنتی به مدرن بود. درست به همین علت داستان های آنان ریشه ای در حکایت پردازی سنتی و شاخه ای در داستان نویسی مدرن دارد و آثار آنان از بهترین نمونه ها برای نشان دادن تحول نظام مند ژانرهاست. نخستین داستان های زنان ، به سالهای پیش از 1300 مربوط می شود و بر این اساس باید آن ها را در کنار جمال زاده از پایه گذاران داستان کوتاه فارسی به شمار آورد. مساله این مقاله درست در همین نقطه شکل می گیرد: چه ویژگی هایی در این داستان ها هست که بر اساس آن بتوان آن ها را از حلقه های گذار از حکایت پردازی سنتی به داستان نویسی مدرن به شمار آورد؟ برای یافتن پاسخ باید به برخی پرسش های مقدماتی دیگر هم پاسخ داد؛ مثل این که داستان های مذکور در چه بافتی نوشته شدند و نویسندگان آن ها چه کسانی بودند و چه نسبتی با گفتمان های معاصر داشتند؟ این ها پرسش های فرعی و اصلی ما در مقاله حاضر خواهد بود.
خلاصه ماشینی:
مسئلة این مقاله درست در همین نقطه شکل میگیرد: چه ویژگیهایی در این داستانها هست که بر اساس آن بتوان آنها را از حلقههای گذار از حکایتپردازی سنتی به داستاننویسی مدرن بهشمار آورد؟ برای یافتن پاسخ باید به برخی پرسشهای مقدماتی دیگر هم پاسخ داد؛ مثل اینکه داستانهای مذکور در چه بافتی نوشته شدند، نویسندگان آنها چه کسانی بودند و چه نسبتی با گفتمانهای معاصر داشتند؟ اینها پرسشهای فرعی و اصلی ما در مقالة حاضر خواهد بود.
مسئلة این مقاله درست در همین نقطه شکل میگیرد: چه ویژگیهایی در این داستانها هست که بر اساس آن، بتوان آنها را از حلقههای گذار از حکایتپردازی سنتی به داستاننویسی مدرن دانست؟ برای یافتن پاسخ، باید به برخی پرسشهای مقدماتی دیگر هم پاسخ داد؛ مانند اینکه داستانهای مذکور در چه بافتی نوشته شدند، نویسندگان آنها چه کسانی بودند و چه نسبتی با گفتمانهای معاصر داشتند؟ اینها پرسشهای فرعی و اصلی ما در مقالة حاضر خواهد بود.
گفتار و رفتار شخصیتهای این گروه از داستانها پایی در سنت دارد و سری در نوگرایی؛ مثلا در «داستان رقتانگیز» (زبان زنان، 1298: ش6، صص6 ـ 29) شخصیت اصلی درصدد است «به زنان و خواهران گرفتار روزگار» یاری برساند و در داستانهایی مثل «زن و اندوه» (عالم نسوان، 1303: ش6، صص29 ـ 31) که روایتشنو در آنها خدا یا فلک پیر است، داستان در حالوهوای فضای سنتی سیر میکند.