چکیده:
شاهنامه مدحی در نیمه اول سده هفدهم م. توسط هنرمندان عثمانی نگارگری شده است. معرفی این کتاب و بررسی نگاره های آن از این جهت حائز اهمیت است که نگارگری عثمانی در منظومه تاریخ هنر اسلامی و به ویژه در ایران به واسطه قرابت، ارتباطات و کشمکش های زیادی که فیمابین دولت صفوی و عثمانی وجود داشت، می تواند گره گشای بسیاری از مباحث پیرامونی قلمرو فرهنگ و هنر این دو کشور باشد و هم اینکه تحلیلی تاریخی پیرامون نام و هویت تاریخی یکی از نسخ معتبر شاهنامه به زبانی غیر از فارسی در خارج از کشور انجام می گیرد. این کتاب به خط عربی و به زبان ترکی استانبولی تحریر شده است. کتاب ترجمه ترکی یکی از متون ایرانی است که آوازه ای جهانی دارد. این پژوهش با هدف شناخت و آگاهی از هنر دوره عثمانی و تاثیرات فرهنگ و ادبیات ایران بر آن هنر انجام شده است. برای مطالعه و تحقیق بر روی این کتاب به مخزن کتابخانه دانشگاه اوپسالا در سوئد مراجعه شده است. کتابخانه، این کتاب را با عنوان شاهنامه 29مینیاتور ثبت کرده است. برای تحلیل و جمع آوری اطلاعات در مورد نگاره های این کتاب علاوه بر استناد به اصل نسخه، به کتاب های هنر اسلامی به خصوص نگارگری عثمانی به ویژه عثمان دوم که نگارش این کتاب به فرمان او انجام شده، رجوع گردید. این پژوهش به شیوه اسنادی و با رویکرد تاریخی و به روش تحلیلی انجام گرفته است. نتایج این تحقیق نشان می دهد که نگارگری عثمانی با وجود تاثیرپذیری از نگارگری ایرانی و نقاشی اروپایی راه خود را ادامه داده و با روش خود به آن ها هویت مستقل بخشیده است. با توجه به نوع ترکیب بندی ها، نگاره های این شاهنامه در سه سبک جای می گیرند که احتمالا توسط سه نگارگر کار شده است.
خلاصه ماشینی:
معرفی این کتاب و بررسی نگارههای آن از این جهت حائز اهمیت است که نگارگری عثمانی در منظومۀ تاریخ هنر اسلامی و بهویژه در ایران بهواسطۀ قرابت، ارتباطات و کشمکشهای زیادی که فیمابین دولت صفوی و عثمانی وجود داشت، میتواند گرهگشای بسیاری از مباحث پیرامونی قلمرو فرهنگ و هنر این دو کشور باشد و هم اینکه تحلیلی تاریخی پیرامون نام و هویت تاریخی یکی از نسخ معتبر شاهنامه به زبانی غیر از فارسی در خارج از کشور انجام میگیرد.
یکی از نمونههای نگارششده در خارج از مرزهای فرهنگی و سیاسی ایران، شاهنامهای است که در کتابخانۀ دانشگاه اوپسالا در سوئد نگهداری میشود و به فرمان سلطان عثمان دوم، توسط شخصی به نام «مدحی» که قصهخوان سلاطین عثمانی بوده، در سالهای 1027 و 1028 ه.
همچنین میتوان از منابعی درخصوص هنر اسلامی که در آن بیشتر به ویژگیهای معماری و نقاشی آن اشاره شده است، یاد کرد (بلر و بلوم، 1381؛ پرایس، 1364؛ تالبوترایس، 1375؛ فرخفر، 1391).
این یک ترجمۀ ترکی از یک کتاب عربی است که توسط محمدبی5 در زمان سلطنت عثمان دوم تحریر شده و به دانشمندان ترک و شیوخ و دیگر مردان بزرگ اختصاص داده شده است.
معرفی و تحلیل برخی نگارهها با توجه به نوع ترکیببندیها و همچنین طراحیها و پرداختها و با استفاده از تحلیلهای خطی و رنگی، نگارههای این شاهنامه در سه گروه جای میگیرند که احتمالا توسط سه نگارگر اصلی کار شدهاند؛ گروه اول شامل سیزده نگاره است.