چکیده:
شناسایی و اعتبارسنجی نشانگان و مولفه های رفتاری موثر اساتید دانشگاه در شکل گیری تفکر انتقادی دانشجویان هدف پژوهش حاضر است. پژوهش حاضر یک پژوهش آمیخته (ابتدا کیفی بعد کمی) و ازلحاظ هدف در حیطه پژوهش های کاربردی می باشد. روش نمونه گیری پژوهش در بخش کیفی، گلوله برفی و در بخش کمی، تصادفی طبقه ای بود. فرایند اجرایی پژوهش در بخش کیفی، مصاحبه نیمه هدایت شده با 16 نفر از اعضای هیئت علمی و دانشجویان دکتری و سپس برای تحلیل اطلاعات به دست آمده در این بخش، از تحلیل محتوا و روش کدگذاری باز و کدگذاری محوری استفاده شد. با استفاده از اطلاعاتی که به دست آمد 7 مولفه و 28 نشانگر رفتاری برای تفکر انتقادی مشخص شد. پرسشنامه ساخته شده از نشانگرهای بدست آمده، در بین 355 دانشجوی کارشناسی (100 پسر و 255 دختر) دانشگاه خوارزمی در سال 93-1392 به اجرا درآمد. تحلیل ها روایی و پایایی مطلوبی را برای ابزار ساخته شده ارائه داد. در بخش کمی، روش های آماری با توجه به ماهیت مطالعه، تحلیل عاملی اکتشافی و تاییدی و برازش الگوی تک عاملی بود. نتایج به دست آمده نشان داد که تفکر انتقادی شامل مولفه های مهارت های ارتباطی یا رفتارهای کلاسی، محیط آموزشی یا فضای کلاسی، مهارت های تدریس یا روش های تدریس استاد، رفتارهای خارج از کلاس استاد، ویژگی های فردی استاد، روحیه گشاده رویی و مددرسانی علمی استاد، فعالیت های آموزشی و پژوهشی استاد است.
خلاصه ماشینی:
اساتید با استفاده از دانسته های خود و به کارگیری متون و مهارت های تدریس و ایجاد محیط مناسب ، موجب یادگیری دانشجو میشوند؛ بنابراین خصوصیت یک استاد است که میتواند موجب تسهیل فرآیند آموزش شده و حتی نقص کتب درسی و کمبود امکانات آموزشی را جبران کند یا برعکس ، بهترین موقعیت و موضوع تدریس را با عدم توانایی در ایجاد ارتباطی مطلوب به محیطی غیرفعال و غیر جذاب تبدیل نماید.
یافته های پژوهش صیامیان ، بالاغفاری، علیگلبندی، رضانژاد، شریفینیک ، شرابی و قاضیزاده (١٣٩١) با هدف تعیین دیدگاه دانشجویان دانشکده پیراپزشکی دانشگاه علوم پزشکی مازندران در خصوص ویژگیهای یک استاد خوب در قالب چهار حیطه دانش پژوهی، روش تدریس ، شخصیت فردی و توانایی در ارتباط که از عوامل مؤثر در کیفیت یاددهی- یادگیری عنوان میدارد درزمینه ی دانش پژوهی، ازنظر دانشجویان ، تسلط استاد بر درس مورد تدریس در اولویت اول و علاقه مندی به پژوهش در اولویت آخر قرار دارد.
1. Esqueda پژوهشگران دیگری نیز در پژوهش های خود به این نتیجه رسیده اند که به کارگیری تکالیف نوشتاری، بحث گروهی، کارگاه آموزشی کوچک و ارائه گزارش موردی در فرایند آموزش میتواند از راهبردهای مؤثر جهت رشد و ارتقای مهارت های تفکر انتقادی در افراد باشد (خلیلی، بابامحمدی و حاجی آقاجانی، ١٣٨٢).
بر اساس نتایج پژوهش حاضر لازم است دیدگاه دانشجویان در مورد معیارهای اصلی و اولویت دار به طورمستمر ارزیابی گردد و ضمن شناسایی دقیق تر نیازهای اساتید در زمینه مهارت های تدریس با برگزاری دوره های آموزشی مناسب در جهت بهبود فرایند یاددهی یادگیری اقدام شود.