چکیده:
مجازات یکی از راهبردهای جوامع بهمنظور نفی رفتار نا همنوایی است که برخی اصول و سنتهای جوامع را مورد تهدید قرار میداده است. اعدام هم از قدیمیترین و متداولترین روشهای مجازات بوده است بطوریکه در تمام جوامع بشری به اشکال مختلف و متنوع اعمال میشده است و میتوان در آن انواع خشونتهای تمامعیار و تعذیب های دهشتناک بدنی را ملاحظه کرد. در دوره مشروطه به دلیل ظهور نگرش و ایستارهای های نوین شکل و صورت مجازات اعدام دستخوش تغییر و تحول شد. حال پرسش پژوهش حاضر این است که در گذار از دوره قاجار به مشروطه و عصر جدید فنون و تکنیکهای کیفر اعدام دچار چه نوع تغییراتی شده است و آیا این تغییرات را میتوان ضرورتا در جهت ترقی و تعالی رفتار با نوع بشر ارزیابی کرد؟ به نظر میرسد ما در حال گذار از نمایش عمومی اعدام به اعدام در گوشه زندانها، از تعذیب شدید بدنی به اعدام بهوسیله دار و طناب و تیرباران، و از تعذیب طولانی به اعدام سریع و آنی محکومان هستیم. در چنین چرخشی درصحنه مراسم اعدام مدرن حضور علوم مدرن چون پزشکی، روانشناسی و روشهای بالینی و حقوق از یکسو و فنآوریهای نوین چون عکسبرداری و اسلحه گرم از سوی دیگر قابلبررسی است. ازاینرو اعدام مدرن همبسته علوم مدرن است و بدون علوم مدرن وجود خارجی نخواهد داشت.
خلاصه ماشینی:
حال پرسش پژوهش حاضر این است که در گذار از دوره قاجار به مشروطه و عصر جدید فنون و تکنیک های کیفر اعدام دچار چه نوع تغییراتی شده است و آیا این تغییرات را میتوان ضرورتا در جهت ترقی و تعالی رفتار با نوع بشر ارزیابی کرد؟ به نظر میرسد ما در حال گذار از نمایش عمومی اعدام به اعدام در گوشه زندان ها، از تعذیب شدید بدنی به اعدام به وسیله دار و طناب و تیرباران ، و از تعذیب طولانی به اعدام سریع و آنی محکومان هستیم .
ق به فرنگ تحت تأثیر آنجا شیوهایی خشونت آمیز مجازات مانند چهارمیخ کشیدن را طرد کرد و ازآن پس مجازات اعدام با سربریدن و یا دار زدن انجام میشد (شین جوء، ١٣٩٣: ١٠٥) ناصرالدین شاه همچنین در بازگشت از سفر دوم خود به ایران در سال ١٢٩٥ ق / ١٨٧٨ م فردی به نام کنت دو مونت فورت (conte de monte forte) را به منظور سامان دادن به وضع امنیت تهران به استخدام دولت درآورد (اعتمادالسلطنه ، ١٣٦٧: ٢٠٩٧ و ٢٠٩٦).
درحالیکه پیش ازاین قصد و نیت توطئه علیه سلطنت با بیرحمی تمام مجازات میشد ولی در قوانین کنت برای این جرم ها زندان پیش بینیشده بود و میتوان طرح تنظیمات او را سرآغاز حقوق کیفری نوین در ایران به شمار آورد.
درحالیکه در مورد بابیها شدیدترین شکنجه ها و از آن جمله شمع آجین کردن (١٥)، اعمال گردید اما در مورد قاتل ناصرالدین شاه تنها به اعدام او به وسیله دار بسنده کردند (١٦) و این خود مؤید آن است که تغییراتی در عرصه مجازات ها پیش از مشروطه پدید آمده بود.