چکیده:
روشهای مختلف در مسائل تصمیمگیری چندشاخصه میتواند به رتبهبندیهای گوناگونی بیانجامد. اعتبار روش به این بستگی دارد که با حذف بدترین (بهترین) گزینه، تغییر در رتبهبندیهای قبلی رخ ندهد (رتبه سایر گزینهها به ترتیب قبلی خود یک پله صعود داشته باشند). همچنین روشهای مختلف نرمالسازی بر روی نتایج تاثیر نداشته باشد. در این مقاله یک مدل برنامهریزی ریاضی عددصحیح صفر یا یک با تابع هدف حداقلسازی مجموع وزنی انحرافات از معیارها تشکیل شده است. محدودیتهای متناظر با هر معیار نیازمند متغیر کمکی یا مازاد برای استاندارد شدن است. این محدودیتها همراه با سایر محدودیتهای واقعی نظیر محدودیت بودجه تشکیل دهنده محدویتهای مسئله است. با بررسی سه مسئله از ادبیات موضوع مدل مزبور با طرق مختلف نرمالسازی بررسی شده و جواب آنها بهدست آمده است. نتایج حاصله نشان میدهد که پدیده تغییر در رتبهها نه تنها با حذف بدترین گزینه اتفاق نمیافتد، بلکه با حذف بهترین گزینه، سایر گزینهها به ترتیب رتبههای قبلی خود با یک پله صعود مواجه میشوند.
خلاصه ماشینی:
جدول ١: مطالعات مقایسه ای روش های تصمیم گیری چند معیاره (رجوع شود به تصویر صفحه) 1 Pohekar and Ramachandran 2 Opricovic and Tzeng 3 Akhavi and Hayes 4 Zopounidis and Doumpos 5 Olson 6 Tscheikner-Gratl مدل حاصل ضربی وزنی :(WPM)Wighted Product Model ٧ مدل های جمع پذیر وزنی:(WSM)Weighted Sum Models ٨ 9 COmplex PropoRtional ASsesment (COPRAS) 10 Ardielli 11 Weighted Sum Approach (WSA) 12 Multicriteria Analysis of Preference by means of Pair Actions and Criteria Comparisons (MAPPAC) روش وزنی جمع پذیر ساده :(SAW)Simple Additive Weighting ١٣ 14 Additive Ratio ASsessment (ARAS) 15 Grey Relational Analysis (GRA) 16 Cased-Based Rasoning (CBR) 17 Data Envelopment Analysis (DEA) 18 Simple Multi-Attribute Rating Technique (SMART) (رجوع شود به تصویر صفحه) 1 Gayatri and Chetan 2 Compromise Programming (CP) 3 Stochastic Multi-criteria Acceptability Analysis (SMAA) 4 Iterative Ideal Point Thresholding (IIPT) (رجوع شود به تصویر صفحه) این مطالعات نشان میدهد که برای به کارگیری هر یک از این روش ها، محدودیت هایی وجود دارد که برای نمونه میتوان به زمان بر بودن تقریبا تمام روش های تصمیم گیری اشاره شده (مزورک و کیسزووا، ٢٠١٢)، مانند روش MAUT (کینی و رایفا٦، ١٩٧٦)، وجود خاصیت انتقال پذیری (فیروزآبادی، ٢٠٠٥)، وجود ارتباط خطی در درخت تصمیم گیری (لسمس ٧، ٢٠٠٩: ساعتی، ٢٠٠١)، عدم درک درست پرسش شوندگان از قضاوت های زوجی (ولاسکوئز و هستر، ٢٠١٣)، عدم اعتبار کافی در نتایج در هنگام زیاد بودن شاخص ها و گزینه های تصمیم گیری و چند لایه بودن درخت تصمیم (ساعتی و اوزدمیر٨، ٢٠٠٣)، عدم در نظر گرفتن محدودیت های واقعی (ساعتی و سگیر، ٢٠٠٩)، مشکل بودن توضیح فرآیند برخی از روش ها برای تصمیم گیرندگان (ولاسکوئز و هستر، ٢٠١٣)، امکان عدم رتبه بندی کامل (کاترینو و همکاران ، ٢٠٠٩: اوژکان و همکاران ، ٢٠١١)، عدم شناسایی مستقیم نقاط قوت و ضعف گزینه های تصمیم گیری (کونیدری و ماوراکیس ٩، ٢٠٠٧)، عدم درک درست از چگونگی انتخاب توابع در روش پرامتی (ونگ 1 Multi-criteria Rank Ordering (MRO) 2 UTilities Additves (UTA) 3 Olson 4 Multiple Criteria Decision Aids 5 Simple Multi-Attribute Value Function 6 Keeny and Raiffa 7 Lesmes 8 Saaty and Ozdemir 9 Konidari and Mavrakis و همکاران ، ٢٠٠٩)، عدم لحاظ اهمیت نسبی فواصل (مولینر و همکاران ، ٢٠١٦)، تغییر در رتبه ها در هنگام حذف بدترین گزینه و تغییر در رتبه ها در هنگام معرفی یک گزینه کاملا مغلوب ، عدم وجود شاخص برای اندازه گیری ناسازگاری قضاوت های تصمیم گیرندگان در برخی از روش ها، عدم لحاظ وابستگی بین شاخص ها و گزینه های تصمیم گیری در یک یا چند روش ، عدم برقراری ارتباط با تصمیم گیرنده و عدم وجود موارد عینی (مانند عدم ارتباط تصمیم گیرنده با فاصله از گزینه ناایده آل ) و مواردی از این دست اشاره کرد.