چکیده:
وسواس، همانطور که از نامش بر میآید؛ بیماری ویژهای است که ویژگی بارز آن حالت وسواس یا وسوسه انگیزی است. وسواس مذهبی، مربوط به وسواسی است که در اعمال عبادی، احکام و غیره، دامنگیر شخص میشود و نقاط مشترک بسیاری با اختلال وسواس فکری ـ عملی (OCD) دارد و اغلب به عنوان شاخه مذهبی آن، شناخته میشود. از آنجایی که آموزههای اسلامی راهکارها و دستورات پیشگرانه و درمانی جامعی در رویارویی با وسواس مذهبی دارد. ایضاً مقاله حاضر در صدد است تا به روش توصیفی و تحلیلی، شناختی روشن از نقش روحانیت معظم؛ در درمان (رفع) این نوع از وسواس با بهره گیری از آن آموزههای ارزشمند و اینکه آیا قابل درمان است یا خیر، به خوانندگان ارائه شود. بر اساس یافتههای پژوهش شخص مبتلا به این نوع وسواس؛ با استفاده از مذهب درمانی و نیز با بهره گیری از مشاورههای کارشناشان (روحانیون) مذهبی، میتواند بر مشکل اش فائق آید و از وسواس رهایی یابد. ولی چنانچه این وسواس مذهبی به شکل خیلی قوی در روح و جان شخص ریشه کند و با مذهب درمانی و مشاوره دینی، کاملاً قابل درمان نباشد؛ با یک روند درمانی تعاملی بین مذهب درمانی و کارشناش و مشاور مذهبی (روحانی) با دارو درمانی (روان پزشک) و روان درمانی (روانشناس بالینی)، قابل درمان است. و براساس یافتههای پژوهش میتوان نتیجه گرفت که؛ نقش روحانیت معظم شیعه در درمان وسواس مذهبی؛ بسیار حائز اهمّیت و ضروری ارزیابی میشود و نیز این نوع وسواس، کاملاً قابل درمان است.
خلاصه ماشینی:
در آياتي از قرآن کريم وسواس به معني افکار بيهوده و مضري آمده که در ذهن خطور مي کنـد (پـاپي مطلـق ، ١٣٩٣، ج ١: ٤) بالاخره ، وسواس ، يکي از شايع ترين بيماري ها و اختلالات عصبي عصر ما است کـه شـکل 1Koenig, McCullogh & Larson 2Vaillant,Templeto, Ardelt & Meyer 3Hoffman 4Obsessive خفيف آن در اغلب انسان به صورت افکار و اعمال ناخواسته وجود دارد و جلوه آن را بـه صـورت شـک و ترديد، عدم امکان تمرکز فکري و موارد ديگر، مي بينيم (غفاري وحسـيني، ١٣٩٥: ٨٦) و بـه عنـوان بيمـاري پيچيده ، آزار دهنده و اسارت آور معرفي شده است که شخص را مجبور ميکند تا رفتاري بر خلاف ميل و اراده انجام دهد و با آنکه مي داند افکار و رفتارش بيهوده است ولي خود را در رهايي از آن ناتوان مي بينـد و از سويي، مبتلا شدن يکي از اعضاي خانواده به اين اختلال علاوه بر اينکه احتمال دارد الگوي ديگران مخصوصا کودکان واقع شود.
وسـواس مـذهبي (دينـي)، يکـي از انواع وسواس هاي فکري ـ عملي و يک اختلال روانشناختي است که ، در سطح ايران و جهان بسـيار کـم مورد پژوهش قرار گرفته است (کاوياني، اسکندري و ابراهيمي قوام ، ٢٠١٥)بر اساس معيارهـاي Diagnostic( IVand statistical manual of mental disorderS( DSMيکـي از انـواع اخـتلالات وسواسـي، وسواس مذهبي مي باشد که به وسيله ي گناه مرضي با افکار وسواسي مـرتبط بـا موضـوعات اخلاقـي يـا مذهبي توصيف مي شود و در اغلب موارد، منتهي به رفتارهاي اجباري اخلاقي يا رعايت مذهب مي گردد و به طور گسترده اي منجر به ناراحتي و غير انطباقي بودن مي شـود (شـاملي و همکـاران ، ١٣٩٠: ٢؛ آبرامـوويتز و 1 همکاران ، ٢٠٠٢).