چکیده:
بهلحاظ تاریخی، نگرش نهادینهشدة دینی در کردستان، نوعی اسلام عرفانی و صوفیانه بودهاست که فرقههای گوناگونش، با وجود تفاوت در مناسک و نظام سلسلهمراتبیشان، جملگی، تمایزی بنیادین با انواع نگرشهای شریعتمدار و فقهمحور داشتهاند. از میان مکاتب گوناگون عرفانی، دو طریقت قادری و نقشبندی بیشترین پایگاه اجتماعی را در میان کردهای اهل سنت کسب کرده و حوزة نفوذ خود را در سرتاسر کردستان گستردهاند.
عوامل متعددی نظیر وقوع انقلاب اسلامی شیعی در ایران و برآمدن ایدئولوژی شیعی ازیکسو و انواع ایدئولوژیهای بنیادگرایانة سنی و شعلهورشدن رقابت میان آنان در ملل اسلامی، ازسوی دیگر، تأثیری بنیادین بر نگرشهای دینی همة جوامع مسلمان و نیز کردستان داشتهاست. تبدیلشدن این جریان پاناسلامی به خوانشی جدی و پرطرفدار در جهان اسلام و حمایتهای مالی، آموزشی و گاه لجستیکِ محافل و جریانهای قدرتمند عربی و اسلامی از باورمندان به این نحله در کردستان، بهمثابة عوامل اثرگذار، و نیز وجود عوامل سیاسی، اجتماعی و اقتصادی کمککنندة داخلی، بهمثابة عوامل زمینهای، بستر مناسبی برای رشد و نضج آن در کردستان فراهم آوردهاست.
این پژوهش، بهشیوهای اسنادی و با تکیه بر منابع تاریخی، شواهد میدانی و رسانهای و آمارهای منتشرشدة بینالمللی، به بررسی شیوههای ورود و علل رشد و گسترش اسلام سلفی در میان کردهای اهل سنت ایران میپردازد. بهنظر میرسد، تغییرات سریعتر از آنچه تصور میشود، درحال رویدادن است و کردستان نیز همانند دیگر مناطق سنینشین خاورمیانه، از امواج بنیادگرایی شعلهور خاورمیانه در امان نباشد.
خلاصه ماشینی:
اسلام بنیادگرا در تقابل با اسلام صوفیانه (تحلیل ریشه های جامعه شناختی رشد سلفی گری در کردستان ) یعقوب احمدی ،١ آزاد نمکی 2 (تاریخ دریافت ٩٦/٠٢/١٥، تاریخ پذیرش ٩٦/٠٦/٠٩) چکیده به لحاظ تاریخی ، نگرش نهادینه شدٔە دینی در کردستان ، نوعی اسلام عرفانی و صوفیانه بوده است که فرقه های گوناگونش ، با وجود تفاوت در مناسک و نظام سلسله مراتبی شان ، جملگی ، تمایزی بنیادین با انواع نگرش های شریعت مدار و فقه محور داشته اند.
اسلام ، سلفی ، عرفان ، تصوف ، ادیان ، کردستان مقدمه و بیان مسئله ایدئولوژی سلفی جهادی در سال های اخیر، همۀ مرزهای ملی جوامع اسلامی را به سرعت درنوردیده و نه تنها توانسته در اکثر قریب به اتفاق این کشورها حمله های تروریستی ترتیب دهد، بلکه به جذب نیرو و کسب پایگاه اجتماعی نیز پرداخته است تا در موقع لزوم به آسانی نیروهایش را بسیج کند.
به نظر می رسد تغییرات سریع تر از آنچه تصور می شود، درحال روی دادن است و کردستان نیز همانند بقیۀ مناطق سنی نشین خاورمیانه ، و به ویژه با حمایت های لجستیک ، آموزشی و مالی این جریان ها، ازطریق مراکز مذهبی عمدٔە جهان اسلام و وجود بسترهای مناسب رشد، از امواج بنیادگرایی شعله ور خاورمیانه در امان نباشد.
“Islamic Fundamentalism and Social Change: Neither the ‘End of History’ nor a ‘Clash of Civilizations’ in: The Freedom to do God’s Will: Religious Fundamentalism and Social Change, Gerrie ter Haar (ed.
(2003), “Religious Fundamentalism and Social Change: a Comparative inquiry” in: The Freedom to do God’s Will: Religious Fundamentalism and Social Change, Gerrie ter Haar (ed.
" Middle East Review of International Affairs Vol. 10, No. 3.