چکیده:
مسلمانان با الهام از کتاب و سنت پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله و سلّم همواره بر این عقیده بودهاند که انسان با اقرار به شهادتین (اقرار به توحید و رسالت پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله و سلّم) مسلمان میشود و احکام مسلمان را دارا خواهد بود. همچنین بعد از اقرار زبانی، وی با باور قلبی صاحب ایمان میشود؛ بدون اینکه عمل به واجبات در مفهوم ایمان دخیل باشد. وهابیان شهادتین را برای مسلمان شدن کافی نمیدانند و از طرفی عمل را از اجزا و شرایط تحقق ایمان میدانند و با توسعه در مفهوم عبادت معتقدند که مسلمانان با انجام اموری مانند توسل، ذبح و درخواست از اولیای الهی، «مشرک» و «مرتد» میشوند. هدف ما در این نوشته این است که با ارائه عقاید علمای شیعه و سنی و تطبیق دیدگاه آنان با سیره نبوی و قرآن کریم، ثابت کنیم که اموری مانند توسل و نذر، هیچ لطمهای به ایمان افراد نمیزند و شهادتین است که سبب حفظ جان انسان میگردد و نمیتوان فرد اقرارکننده را بهزعم مشرکانه بودن این اعمال، تکفیر نمود.
خلاصه ماشینی:
1. دیدگاه شیعه راجع به اسلام در میان اندیشمندان شیعه، افرادی همچون خواجه نصیرالدین طوسی، شیخ صدوق، علامه مجلسی و فاضل مقداد، این اتفاقنظر وجود دارد که اسلام با اقرار به شهادتین محقق میشود و فرد از هرگونه تعدی در امان است.
اسلام در برابر ایمان: در این موارد، «ایمان» بهمعنای تسلیم درونی و قلبی، و «اسلام» بهمعنای تسلیم زبانی در نظر گرفته شده است؛ چنانکه در آیۀ 14 سورۀ حجرات بیان شد.
تفاوت ایمان و اسلام بنا بر آنچه از ابتدا بیان شد، طبق آیۀ 14 سورۀ حجرات، این نتیجه حاصل میشود که «اسلام» شکلی ظاهری دارد و هرکس شهادتین را بر زبان جاری کند، در سلک مسلمانان وارد میشود و احکام اسلام بر او جاری خواهد شد؛ ولی «ایمان» امری واقعی و باطنی است و جایگاه آن قلب آدمی است، نه زبان و ظاهر انسان؛ چنانکه نبی مکرم اسلام( میفرمایند: «الإسلام علانیه و الإیمان فی القلب».
3 انورشاه کشمیری با طرح این اشکال از سوی ابنتیمیه، خود نیز به رد آن میپردازد و میگوید: اگر این حرف را دربارۀ عطف بپذیریم، بازهم نمیتوان عمل را در ایمان دخیل دانست؛ زیرا در برخی از آیات مانند (من عمل صالحا من ذکر أو أنثی و هو مؤمن(، 4 عمل بهعنوان قید برای ایمان ذکر شده است و هیچ عطفی هم در کار نیست.
وی میگوید: مالک، شافعی، اوزاعی و جمهور سلف بر این عقیده هستند که عمل داخل در ایمان است، ولی مرتکب گناه کبیره تکفیر نمیشود؛ زیرا اصل ایمان همان تصدیق یا تصدیق همراه با اقرار زبانی است و همین مقدار از ایمان سبب نجات فرد خواهد شد.