چکیده:
پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و ایجاد دولتهای جدیدالتاسیس در آسیای مرکزی و قفقاز، فصل جدیدی از مناسبات جمهوری اسلامی ایران با کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز آغاز شد. از اینرو، تبیین استراتژی دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در این کشورها و نیز بررسی نقش عوامل تاثیرگذار حاکم بر مناسبات میان کشورها از ضروریات موجود در این پژوهش است. زیرا فرهنگ از لحاظ تاثیر وثیق آن بر حیات سیاسی- اجتماعی ملتها از جایگاه ویژهای برخوردار میباشد. در این پژوهش تلاش شده تا پس از بررسی شرایط فرهنگی حاکم بر این کشورها، به شناخت و بررسی اولویتها، جهتگیریها و نیز رویکردهای فرهنگی جمهوری اسلامی ایران باتوجه به سوابق فرهنگی و تاریخی آن با واحدهای نوپدید در این منطقه و همچنین تبیین آسیبهایی که در این زمینه متوجه کشور ایران هست پرداخته شود. یافتههای پژوهش در این نکته خلاصه میگردد که عملکرد دیپلماسی فرهنگی ایران در آسیای مرکزی و قفقاز به دلیل نحوه تعامل متفاوت دو کشور با نظام بینالملل، شیوه و کاربست راهبردهای فرهنگی و نیز میزان کارآمدی نهادهای مسئول امر دیپلماسی فرهنگی از نتایج متفاوتی بهرهمند شده است.
خلاصه ماشینی:
از اینرو، تبیین استراتژی دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در این کشورها و نیز بررسی نقش عوامل تاثیرگذار حاکم بر مناسبات میان کشورها از ضروریات موجود در این پژوهش است.
یافتههای پژوهش در این نکته خلاصه میگردد که عملکرد دیپلماسی فرهنگی ایران در آسیای مرکزی و قفقاز به دلیل نحوه تعامل متفاوت دو کشور با نظام بینالملل، شیوه و کاربست راهبردهای فرهنگی و نیز میزان کارآمدی نهادهای مسئول امر دیپلماسی فرهنگی از نتایج متفاوتی بهرهمند شده است.
در این پژوهش، برنامهها و اهداف فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در منطقه آسیای مرکزی و قفقاز مورد بررسی و تبیین قرار میگیرد.
زیرا یکی از رویکردهای اصلی در سیاست خارجی ایران توجه به مقوله گسترش فرهنگ اسلامی در کشورهای دیگر است، به ویژه در میان کشورهایی که زمینه فعالیت فرهنگی در آنها بیشتر است (ابراهیمی و فهیمی،1389: 217).
جمهوری اسلامی ایران، یکی از قدرتهای منطقهای است که از زمینههای کافی برای نفوذ در این منطقه برخوردار است و با سه رویکرد متفاوت الف) رویکرد ایدئولوژیک با محوریت اسلام؛ ب) رویکرد فرهنگی با تاکید بر مشترکات فرهنگی، تاریخی و زبانی؛ ج) رویکرد عملگرایی با رعایت ملاحظات سیاسی عمل نموده است (سریع القلم،1379: 105).
باتوجه به دیرینگی تعاملات فرهنگی دو کشور، و نیز اشکالات تاریخی و فرهنگی میان آنها روابط فرهنگی و ادبی دو کشور از اهمیت خاصی برخوردار بوده و طی سالهای اخیر در زمینههای مختلف ارتقا و گسترش داشته است (کتاب سبز،پیشین: 188).