چکیده:
انساننامه اثر سید محمد نوربخش, از صوفیان دورة تیموری است. به گفتة خود نویسنده» وی
این رساله را به اشارت الهی برای پادشاه نوشته است. از این رساله» بیست نسخه در
کتابخانههای ایران موجود است. رساله شامل یک مقدمه و دو باب است. نویسنده در مقدمه با
استناد به یات و احادیث. , ضمن بیان فضیلت بنیآدم بر سایر موجودات» به لزوم شناخت
انسان و انسان کامل اشاره میکند و اهمیت پیروی از انبیا و اولیا را متذکر میشود و اهم
مهمات را شناخت نفس میداند» سپس سه راه برای شناخت اولیا معرفی میکند. وی در باب
اول» به اهمیت علم فراست و کارایی آن در شناخت اولیای الهیء نیز اهمیت آن برای سلاطین
بهمنظور انتخاب اشخاص شایسته برای امر حکومتی تاکید میکند و سلطنت صوری و معنوی
را برای سلاطین لازم میداند؛ در باب دوم به سیرت انسان و احوال و مقامات اولیای الهی
منازل و کیفیت هر مرتبه از مراتب دل میپردازد و در نهایت اکمل مردان را مظهر جامع و
وارث مصطفی ۱ میداند و چنین مظهری را سید علی همدانی و در سلسلة ایشان ذکر
میکند. نویسنده در این پژوهش» ضمن معرفی نسخة خطی انساننامه با موضوع علم
«فراست»» ویژگیهای رسمالخطی» فکری» زبانی و بیانی آن را بررسی و مختصری به زندگی
سید محمد نوربخش اشاره میکند.
خلاصه ماشینی:
٤. پیشینۀ تحقیق با توجه به تحقیقات به عمل آمده مشخص شد که دربـارٔە سلسـلۀ نوربخشـیه و تحـولات ایـن سلسله ، آرا و افکار سید محمد نوربخش ، تأثیر آرای ابـن عربـی و دیگـر عرفـای مـاقبـل روی اندیشه های سید محمد نوربخش ، زندگی سید محمد نوربخش کتاب و مقاله هایی نوشته شـده است ؛ از جمله میتوان به کتـاب تحقیـق در احـوال و آثـار سـید محمـد نوربخشـی اویسـی (صدقیانلو، ١٣٥١) و به مقاله های «تأثیر آراء ابن عربی بر تفکر عرفانی سید محمـد نـوربخش » (جلالی شیجانی، ١٣٩٠)، «خاتم الاولیا از دیدگاه ابن عربـی و سـید محمـد نـوربخش » (همـو، ١٣٩٣)، «نوربخشیان » (مولوی، ١٣٧٢) و «کارکردهای اجتماعی طریقت نوربخشیه از آغـاز تـا عصر صفوی» (حاجیان پور و حکیمیپور، ١٣٩١) از اشاره کـرد؛ امـا روی نسـخۀ انسـان نامـه تصحیحی انجام نشده است ، پس بر آن شدیم که این نسخه را تصحیح و معرفی کنیم .
نسخه اس : نسخۀ شمارٔە ٤٧٦٤/٢ کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی بـا علامـت اختصـاری «اس »، شامل رسالۀ انسان نامه سید محمد نوربخش در ٣٠ برگ یا به عبارتی ٥٩ صـفحه اسـت که برگ های شمارٔە ٢٤ تا ٥٣ مجموعۀ اصلی را در بر میگیرد.
نسخۀ م ٢: نسخۀ شمارٔە ٣٩٣٩/٩ موجود در کتابخانۀ مجلس شـورای اسـلامی بـا علامـت اختصاری «م ٢»، قسمت نهم یک مجموعه است که علاوه بـر رسـالۀ انسـان نامـه ، رسـاله هـای دیگری از سید علی همدانی و سید محمد نوربخش را در بـر دارد.