چکیده:
داوری تجاری بینالمللی، برترین و موثرترین روش حلوفصل اختلافات تجاری بینالمللی محسوبمیشود. اما این شیوه حلوفصل اختلافات هنوز مستقل و خودکفا نیست و در معرض دخالتهای متعدد دادگاههای ملی، به هدف اعمال نظارت و کنترل رسیدگیهای داوری یا مساعدت به آن است. هرچند امروزه گرایش آشکاری به سمت محدودکردن موارد دخالت دادگاههای ملی وجود دارد، ایفای نقش آنها در راستای حفظ حاکمیت و رعایت نظم عمومی دولتها از یک طرف و حفظ شان و منزلت داوری و احترام به اراده آزاد طرفین آن از سوی دیگر، اجتنابناپذیر است.در این مقاله با هدف الهام از تجربه و عملکرد دیگر کشورها در جهت ارتقای داوری تجاری بینالمللی در ایران، نحوه ایفای نقش دادگاههای ملی در داوری تجاری بینالمللی در حقوق ایران با حقوق فرانسه بهعنوان نمونهای از کشورهای مطرح در زمینه مذکور مقایسه شده است.داوری تجاری بینالمللی، برترین و موثرترین روش حلوفصل اختلافات تجاری بینالمللی محسوبمیشود. اما این شیوه حلوفصل اختلافات هنوز مستقل و خودکفا نیست و در معرض دخالتهای متعدد دادگاههای ملی، به هدف اعمال نظارت و کنترل رسیدگیهای داوری یا مساعدت به آن است. هرچند امروزه گرایش آشکاری به سمت محدودکردن موارد دخالت دادگاههای ملی وجود دارد، ایفای نقش آنها در راستای حفظ حاکمیت و رعایت نظم عمومی دولتها از یک طرف و حفظ شان و منزلت داوری و احترام به اراده آزاد طرفین آن از سوی دیگر، اجتنابناپذیر است.در این مقاله با هدف الهام از تجربه و عملکرد دیگر کشورها در جهت ارتقای داوری تجاری بینالمللی در ایران، نحوه ایفای نقش دادگاههای ملی در داوری تجاری بینالمللی در حقوق ایران با حقوق فرانسه بهعنوان نمونهای از کشورهای مطرح در زمینه مذکور مقایسه شده است.
The international commercial arbitration is considered as the best and the most efficient mechanism for the settlement of international trade disputes. Meanwhile، this method of dispute settlement still is not an independent and self-sufficient method because it is exposed to various interferences of national jurisdictions for the purposes of supervising and controlling arbitration or assisting thereto. Although، nowadays، there is an obvious tendency towards confining the interferences of national jurisdictions، playing their role in retaining sovereignty of States and their public order، on the one hand، and maintaining the dignity of arbitration and honor to the free will of parties، on the other، is inevitable. In this essay، in order to be inspired by other States’ experience and practice with respect to the promotion of international commercial arbitration in Iran، the role played by national courts in international commercial arbitration has been compared in the Iranian and French jurisdictions as an example of the States in question.
خلاصه ماشینی:
بهعلاوه بهموجب بند 3 ماده 16 در صورت ایراد به عدم صلاحیت داور یا به وجود یا اعتبار موافقتنامه داوری، جز در صورتی که طرفین به نحو دیگری توافق کرده باشند داور باید بهعنوان امر مقدماتی، قبل از ورود به ماهیت دعوا نسبت به آن تصمیم بگیرد.
بهعنوان مثال، مطابق بند 1 ماده 16 قانون داوری تجاری بینالمللی ایران، تصمیم داور در خصوص صلاحیت، ظرف 30 روز از تاریخ ابلاغ، قابل اعتراض در دادگاه است.
همچنین مطابق بند 1 ماده 1520 قانون آیین دادرسی فرانسه، در صورتی که دیوان داوری، به اشتباه، خود را صالح به رسیدگی معرفی کرده باشد، رأی داوری قابل ابطال در مرجع صالح است.
بهموجب ماده 1448 قانون آیین دادرسی فرانسه، در صورتی که دعوای موضوع موافقتنامه داوری در دادگاه اقامه شود، دادگاه باید قرار عدم صلاحیت صادر کند مگر اینکه دیوان داوری هنوز تشکیل نشده باشد (در فرض اخیر، موضوع مشمول حکم ماده 96 قانون آیین دادرسی فرانسه است که از ارجاع به مرجع مناسب سخن گفته و دادگاه، قرار عدم استماع دعوا صادر میکند) یا موافقتنامه داوری آشکارا باطل یا غیر قابل اجرا باشد.
وفق بند 1 ماده 12 چنانچه در مورد بیطرفی و استقلال داور منتخب، تردیدی به وجود آید یا مشخص شود که وی واجد اوصاف مورد توافق طرفین نبوده است یا مقررات انتخاب آن رعایت نشده باشد، هر طرف صرفا به استناد عللی که پس از تعیین داور از آنها مطلع شده است میتواند داوری را که خود تعیین کرده یا در جریان تعیین او مشارکت داشته جرح نماید.