چکیده:
انسان ها در دوره های مختلف، معنویت خواهی خویش را به سبک های گوناگون نشان
داده اند. در دنیای کنونی نیز که شاهد تغییرات فراوان در ابعاد مختلف زندگی بشر هستیم،
همچنان معنویت خواهی از دغدغه های اساسی بشر است. اعتکاف جزو مناسکی است که
از دیرباز مورد توجه انبیا و اولیای الهی و مورد تایید دین بوده و در سال های اخیر به صورت
گسترده ای به آن توجه شده است. ازاین رو لازم است به ظرفیت ها و کارکردهای آن توجه
شود. لذا سوال اصلی این مقاله این است که اعتکاف در دنیای کنونی دارای چه ظرفیت ها
و کارکردهایی است و راهکارهای ارتقای آثار آن کدام اند؟ این پژوهش به روش کیفی و با
انجام مصاحبه های نیمه ساخ تیافته با استادان حوزه و دانشگاه و تحلیل و توصیف محتواهای
به دست آمده صورت پذیرفت. اعتکاف کارکردهای فراوان فردی و اجتماعی دارد و برای ارتقای
آثار آن، باید اقداماتی صورت گیرد که در مقاله به آن پرداخته شده است.
خلاصه ماشینی:
(کلینی، 1369،ج3: 282) سنت اعتکاف است که ظرفیتها و کارکردهای عبادی و اجتماعی فراوانی دارد ولی با وجود گسترش استقبال روزافزون از آن، تاکنون پژوهشهای شایستهای درباره آن صورت نگرفته است، در مقاله پیشرو پس از تعریف اعتکاف به پیشینه تاریخی، جایگاه اعتکاف و ظرفیتهای آن، کارکردهای فردی و اجتماعی و راهکارهای ارتقای آثار آن، پرداخته شده است امید است که گامی در مسیر شناخت برخی از ابعاد اعتکاف و زمینهساز توجه متولیان فرهنگی و مسئولان برای ارتقای آثار اعتکاف باشد.
سنت اعتکاف، در جایگاه یک فرصت استثنایی، به دلیل داشتن ویژگیهای منحصر به فرد(انجام شدن در ایام مقدس مثل ایام البیض، یا دهه آخر ماه مبارک، حضور در مسجد، همراهی با سایر مؤمنان همسفر، استقرار حداقل سه شبانه روز متوالی در مسجد، روزهداری، انقطاع کامل از اشتغالات معمول، اشتغال کامل به عبادت و راز و نیاز، تحریم برخی حلالها و مباحات) دورهای از ریاضت زاهدانه و سلوک تمامعیار معنویت جویانه است که کارکردهای فردی و اجتماعی فراوانی به همراه دارد و ثمرات معرفتی، عاطفی و رفتاری مشهودی برای معتکفان به ارمغان میآورد.
• نتیجه گیری در این مقاله به ظرفیتها و کارکردهای اعتکاف و راهکارهای تقویت آن پرداخته شد، به نظر میرسد در دنیای کنونی که انسان به واسطه تکنولوژیهای ارتباطی جدید هر چه بیشتر در تنهایی خود رها شده است و روز به روز به فراموشی معنویات سوق داده میشود توجه به اعتکاف و در نظر داشتن تمام ظرفیتهای آن، زمینه رشد و شکوفایی معنوی جامعه را فراهم خواهد نمود.