چکیده:
مساله این پژوهش شناسایی و بررسی مولفههای تعیینکننده در سرنوشت جنگهای ساسانیان با مسلمانان از قادسیه تا نهاوند است. نبود مطالعات نظری و فقدان تطبیقی این کارزارها با نظریههای جنگی معاصر، تلاشی مضاعف برای تطبیق گزارشهای تاریخی بر اساس یکی از مهمترین نظریات جنگ نیاز داشت تا این پرسش را پاسخ دهد که دو قدرت ساسانی و نیروی نوظهور اعراب مسلمان در صحنههای نبردهای چهارگانه از چه عوامل و عناصر راهبردی بهره بردند که سرانجام به پیروزی اعراب در جنگها انجامید؟ در پاسخ بدین پرسش اصلی، دادههای منابع، بر اساس نظریه عناصر راهبردی 15 گانه کلاوزویتس (در 5 زمینه اصلی ذهنی، فیزیکی، ریاضی، جغرافیایی و آماری) تحلیل و تبیین شده و این مدعا را مطرح که تفوّق اعراب مسلمان در عناصر ذهنی نقش تعیین کننده داشته و تاثیر این تفوّق بر سایر عناصر فیزیکی، ریاضی، جغرافیایی و آماری نمود خود را در پیروزی مسلمانان نمایانده است. بنابراین، با استناد بر این عناصر راهبردی پیروزی مسلمانان، بیش از آن که به عوامل ماورائی و قدسی نسبت داده شود، عوامل عینی و تاریخی را باید در نظر گرفت.
خلاصه ماشینی:
این پرسش اصلی مطرح میشود که اساسا جنگ های چهارگانه اعراب با ساسانیان از منظر عناصر راهبردی کلاوزویتس ، از چه عوامل و عناصر راهبردی بهره بردند که پیروزی اعراب نتیجه نهایی آن گردید؟ پرسش های دیگری نیز مطرح که تلاش شده پاسخی تحقیقی برای آن ها ارائه شود از جمله آن که فرماندهی و اجزای طرح ریزی و کنترل کننده جنگ ها توسط کدام عناصر راهبردی تعیین کننده اداره می شدند؟ برای عملیاتی کردن استراتژیها و تاکتیک های جنگی، طرفین از چه ظرفیت های روحی و ذهنی در پیشبرد اهداف نظامی در صحنه جنگ استفاده میکردند؟ و مهم تر این که عوامل ارادی و غیر ارادی در ثمربخشی جنگ ها به چه شکلی عملیاتی میشد؟ بنابر آنچه که گزارشات تاریخی در منابع اسلامی ـ با در نظر گرفتن و جهت گیریها، و علم به تعلق خاطر و یک جانبگی آن ها ـ سخن به میان آورده اند، هر دو طرف درگیر صحنه های جنگ با طراحی برنامه ها و عملیات های نظامی ظاهر شدند؛ اما به نظر میرسد اعراب مسلمان با بهره مندی از پیام های انگیزه بخش قرآنی و ذهنیت نویدبخش مادی و فرامادی، مدیریت سیستم فرماندهی از مشاوره صحابه مستقر در مدینه و خارج از صحنه نبرد ـ که به نوعی تداعیکننده اتاق فکرهای نظامی نوین هستند ـ تا صحنه نبرد و همچنین سیستم کارآمد و پویا فرماندهی در جنگ ها به ١.