چکیده:
سلفیه جهادی مفهومی بهنام "ولاء و براء" را از اصول اعتقادی خود برشمرده و مسلمانان زیادی را بهدلیل عدم پایبندی به آن تکفیر میکنند. از دیدگاه آنان هرگونه محبت و همکاری با کفار به منزله خروج از دایره اسلام است. قتل و کشتار مسلمانان یکی از ثمرههای شوم این اندیشه است. نادرستی اصلانگاری ولاء و براء، کفرآمیز نبودن محبت و یا همکاری با کفار و دستورات اکید اسلام به نیکی و احسان به غیر مسلمانان، مهمترین نقدهایی است که بر این دیدگاه تکفیریها وارد میشود.
خلاصه ماشینی:
آنها بخشی از آیه را (و من یتولهم منکم فانه منهم(؛ (کسانی که از شما با آنان دوستی کنند، از آنها هستند)، اینگونه تفسیر میکنند که هرگونه موالات کفار و مشرکین، بهمعنای این است که شخص مسلمان نیز در زمره آنان بهشمار میرود؛ در نتیجه مطلق موالات کفار، موجب کفر میشود.
با نگاهی به منابع تفسیری میبینیم که برخلاف ادعای گروههای جهادی، اندیشمندان اهل سنت، صرف ابراز محبت و دوستی با کفار و مشرکین را از دایره شمول این آیه خارج کرده و مراد از (من یتولهم منکم فانه منهم( را محبت بهخاطر کیش و آیین کفار و مشرکین و موافقت در دین و مذهب تفسیر کردهاند؛ 3 برخی تصریح کردهاند: کسانی که خرقی، عمر بن حسین، متن الخرقی، ص132؛ سغدی، علی بن حسین، النتف فی الفتاوی، ج2، ص689؛ حصکفی، محمد بن علی، الدر المختار، ص334.
5 آلوسی نیز عبارت «فانه منهم» را مجاز و برای مبالغه در نهی تفسیر میکند و میگوید: مقصود در این آیه کفر حقیقی نیست؛ 6 برخی از علمای معاصر نیز قاعدهای فراگیر در باب ولاء و براء استخراج کرده و تصریح نمودهاند که مراد از کفر در ولاء و براء، کفر نفاق است که تنها خداوند از آن اطلاع دارد؛ ولی در ظاهر، احکام مسلمان بر آنان جاری میشود.
نتیجه مسأله موالات و معادات از دستوراتی است که در قرآن و روایات اسلامی بهعنوان یکی از فروع اعتقادی معرفی شده است؛ اما اصطلاح ولاء و براء از باورهایی است که از سوی سلفیه جهادی بهعنوان یکی از اصلیترین معیارهای بازشناختن اسلام از کفر در میان مسلمانان است.