چکیده:
مطالعه تکتونیک فعال از نظر ارزیابی خطر زمین لرزه در نقاط مختلف اهمیت دارد، مخصوصا در نواحی ای که میزان فعالیت تکتونیکی در هولوسن و پلئیستوسن نسبتا زیاد بوده است. هدف پژوهش حاضر، مقایسه فعالیتهای تکتونیکی حوضههای حبله رود، جاجرود و حاجی عرب از طریق تحلیلهای مورفومتری میباشد. شاخصهای مورد استفاده در این پژوهش، نسبت پهنای کف دره به ارتفاع آن Vf سینوزیته جبهه کوهستان S، شیب طولی رودخانه sl، شاخص نسبت شکل حوضه زهکشی Bs،شاخص تقارن توپوگرافی معکوس حوضه T، شاخص تقارن حوضهی زهکشی یا شاخص قرینگی حوضه Afمیباشند. نتایج حاصل از این ارزیابی بصورت شاخص نسبی فعالیت های تکتونیکی (Iat) ارائه گردیده است. این شاخصها فعالیت زمین ساختی یک منطقه را در چهار طبقه فعالیت کم، متوسط، زیاد و بسار زیاد نشان میدهد. برای برآورد تکتونیک فعال از نقشههای توپوگرافی (1:250000 و 1:50000) و نقشههای زمینشناسی (1:20000 و 1:25000) و DEM ده متر مناطق مورد مطالعه استفاده شده.برای تشکیل حوضهها بر روی منطقه مورد مطالعه از نرم افزار Arc Gis بر پایه دادههای حاصل از مدل رقومی ارتفاعی استفاده شده است. پدیدههایی مانند پرتگاههای گسلی، مخروط افکنههای چند نسلی، درههای خطی، از جمله شواهد مورفوتکتونیکی هستند که به وفور در حوضههای با فعالیت زیاد و متوسط تکتونیکی در سه حوضه مورد مطالعه مشاهده میشود. نتایج مطالعه نشان میدهد که در حوضههای مورد مطالعه حوضه جاجرود نسبت به دو حوضه دیگر بیشتر تحت تاثیر فعالیتهای تکتونیکی قرار گرفته است و این به دلیل تاثیر گسل پیشوا و شهرری بر روی این حوضه میباشد.
خلاصه ماشینی:
تحليل مقايسه اي تحول فعاليت هاي تکتونيکي در حوضه هاي حبله رود، حاجي عرب و جاجرود با استفاده از روش هاي مورفومتري زهرا سربازي دانشجوي دکتري ژئومورفولوژي دانشکده علوم زمين دانشگاه شهيد بهشتي، تهران ، ايران محمدرضا ثروتي استاد دانشکده علوم زمين دانشگاه شهيد بهشتي، تهران ، ايران مهران مقصودي دانشيار دانشکده جغرافيا دانشگاه تهران ، تهران ، ايران فاطمه سبک خيز استاديار دانشکده جغرافيا، دانشگاه اصفهان ، اصفهان ، ايران تاريخ دريافت : ٩٥/٢/٢٤ تاريخ پذيرش : ٩٥/٦/٢٨ چکيده مطالعه تکتونيک فعال از نظر ارزيابي خطر زمين لرزه در نقاط مختلف اهميت دارد، مخصوصاً در نواحي اي که ميزان فعاليت تکتونيکي در هولوسن و پلئيستوسن نسبتاً زياد بوده است .
مشخصات مناطق مورد مطالعه در اين پژوهش به منظور ارزيابي نسبي تکتونيک فعال با استفاده از روش هاي مورفومتري حوضه هاي حبله رود، جاجرود و حاجي عرب انتخاب شده است .
در اين پژوهش مقادير کمي به دست آمده از شاخص هاي ژئومورفيک شاخص نسبت شکل حوضه زهکشي Bs، شاخص تقارن توپوگرافي معکوس حوضه T، شاخص سينوزيته يا پيچ وخم کانال رودخانه S، شاخص تقارن حوضه ي زهکشي يا شاخص قرينگي حوضه Af، شاخص Vf يا نسبت پهناي کف دره به ارتفاع دره ، شاخص Smf يا شاخص سينوسي پيشاني کوهستان ، شاخص شيب طولي رودخانه يا شاخص گراديان طولي رودخانه sl و بررسيهاي ميداني لند فرم هاي ژئومورفولوژيک متأثر از تکتونيک جديد استفاده شده است .
مقدار به دست آمده از شاخص مذکور در حوضه جاجرود نشان ميدهد که اين حوضه نسبت به دو حوضه حاجي عرب و حبله رود بيشتر تحت تأثير فعاليت هاي نئوتکتونيکي قرار دارد.