چکیده:
شناسایی موانع نگهداشت نخبگان علمی بهعنوان سرمایه انسانی دانشگاههای برتر کشور به منظور آسیبشناسی و ایجاد زیرساخت لازم برای تحقق نگهداشت مؤثر آنان ضروری است. مقاله حاضر بادرنظرداشتن چندوجهی و بینرشتهای بودن موضوع مهاجرت نخبگان، ازطریق تشکیل فضای گفتمان در روششناسی کیو، ابعاد مختلف فردی و سازمانی آن را در دو سطح خرد و کلان، شامل زیرمجموعههای اجرایی، اداری، آموزشی، علمی، سیاسی، اقتصادی، و اجتماعی شناسایی مینماید، و با تمرکز بر موانع سازمانی نگهداشت، براساس نگرش نخبگان علمی موردپژوهش (اعضای هیأتعلمی مهاجرتکرده از 20 دانشگاه برتر ایران به 100 دانشگاه برتر خارج از ایران)، گونههای مختلف ذهنیت آنان درباره موانع سازمانی فراروی نگهداشت آنها را شناسایی و تبیین میکند. جمعآوری دادهها با استفاده از گردآوری گویههای کیو از 17 مشارکتکننده و ازطریق تحلیل عاملی کیو انجام میشود. براساس یافتههای حاصل از استخراج و چرخش عاملها، این سرمایه انسانی مهاجرتکرده براساس دیدگاه راجع به موانع فراروی نگهداشت آنان در دانشگاه محل کار در ایران، در 7 گونه نگرش خوشهبندی میشوند. درپایان، مختصات هریک از خوشههای کشفشده نگرش با مبانی کارکرد نگهداشت در مدیریت منابع انسانی و نیز با مشخصات جمعیتشناختی افراد شاخص در هر خوشه مورد تبیین قرار میگیرد و پیشنهادهای اجرایی در سطح سازمان موردمطالعه برای تحقق نگهداشت افراد دارای هریک از این گونههای نگرش ارائه میگردد.
خلاصه ماشینی:
با وجود اين اذعان هميشگي به اهميت موضوع و نيز وجود پيشينه فراوان ، پژوهش هاي موضوع مهاجرت نخبگان در ايران بيشتر براساس قضاوت هاي کلي در تقبيح فرارمغزها و يا انکار وجود آن بوده است (٢٠١٣ ,Qaraati &Karimi ;٢٠٠٦ ,Zakersalehi)؛ در اکثر اين پژوهش ها تصميم سازان کشور بيشتر براساس قضاوت و برداشت خود، و از زاويه ديد و جهت گيري خود به اين مسأله پرداخته اند (٢٠٠٤ ,Ghaneierad ;٢٠٠٢ ,Aliabadi)، و کمتر به نگرش و ديدگاه خود اين نخبگان علمي مهاجرت کرده در اين رابطه توجه شده است (٢٠٠٨ ,Eshraghi &Fartoukzadeh ).
بنا بر وجود اين خلاء، مقاله حاضر قصد دارد براساس مباني نظري مديريت منابع انساني در کارکرد نگهداشت ، با استفاده از نگرش سنجي اعضاي هيأت علمي مهاجرت کرده از دانشگاه هاي برتر منتخب کشور، به گونه - شناسي اين نخبگان علمي براساس ديدگاه آنها درباره موانع سازماني فراروي تحقق نگهداشت مؤثر آنها بپردازد؛ کشف موانع فراروي نگهداشت اين افراد در سازمان مبداء شان داراي اهميت ميباشد، به ويژه اين که اگر مشخص شود گونه هاي مختلف اين افراد موانع متفاوتي را فراروي نگهداشت خود مؤثر برميشمرند، آن گاه ميتوان در برنامه ريزي و سياست گذاريهاي لازم براي مديريت نگهداشت نخبگان علمي و ساير حوزه هاي مرتبط به اين موضوع از يافته ها و نتايج اين پژوهش به عنوان يکي از زيرساخت هاي لازم در آسيب - شناسي و سپس چاره انديشي و اقدام استفاده نمود.
Dynamic modelling of brain drain with emphasis on the role of higher education, Iranian Journal of Research & Planning in Higher Education, 50, 139-168.