چکیده:
با توجه به کمبود منابع تاریخی در حوزه زنان و جنسیت، مطبوعات زنان متونی بسیار ارزشمند و آیینهای از وضعیت عمومی، احوالات، دغدغهها و مطالبات آنان در مقاطع زمانی در تاریخ معاصر ایران به شمار میروند. بهمنظور بررسی جایگاه اجتماعی، انتظارات اجباری و ایجابی نقش و نیز صفات نقشی زنان- بهعنوان مقولههایی جامعهشناختی در مطبوعات زنان در دوران مدرن شدن ایران- پژوهش حاضر به مطالعه ماهنامه مشهور و باسابقه زبان زنان در مقطع زمانی 1324-1321، مصادف با آغاز دوره پهلوی دوم پرداخته است. هرچند فراوانی برخی متغیرها به روش کمّی احصا شده، اما روش اصلی پژوهش، تحلیل محتوای کیفی بوده است. نتایج نشان میدهد باوجود گرایشهای تجددخواهانه اصحاب نشریه، پایگاه اجتماعی زن، تنها در عرصه خصوصی تعریف شده است. مادری، همسری و دوشیزگی هر یک با انتظارات اجباری و صفات نقشی معین مورد تأکید نشریه بوده و درعینحال مادری و همسری بهعنوان نقشهای اصلی زنان ترجیح داده شدهاند. بهعلاوه در آن مقطع، عهدهداری نقشهای سهگانه مذبور ایجاب میکرد تا با توجه به شرایط اجتماعی سیاسی کشور، زنان انتظاراتی چون فراگیری سواد و کسب مهارت در راستای وطنپرستی و بهمنظور تربیت مردان لایق و حافظ وطن را برآورند.
خلاصه ماشینی:
بهمنظور بررسی جایگاه اجتماعی، انتظارات اجباری و ایجابی نقش و نیز صفات نقشی زنان- بهعنوان مقولههایی جامعهشناختی در مطبوعات زنان در دوران مدرن شدن ایران- پژوهش حاضر به مطالعه ماهنامه مشهور و باسابقه زبان زنان در مقطع زمانی 1324-1321، مصادف با آغاز دوره پهلوی دوم پرداخته است.
خانیکی و کیهانی (1391) در مقالهای با عنوان «فرضیهای برای مطالعه مطبوعات زنان در ایران» به تحلیل محتوای کمی دو نشریه «زن امروز» و «حقوق زنان» پرداخته و نشان دادهاند برجسته شدن مسائل و مشکلات زنان در این نشریات با شرایط سیاسی، اجتماعی و فرهنگی جامعه و گفتمانهای مسلط نسبت دارد، در واقع چون سالهای آغازین دهه 20 با طرح مسأله «آزادی» در برابر «اختناق»، همراه بوده است توجه به «حق زن در خانواده» در برابر «زن به عنوان جنس دوم»، «آموزش دختران» در برابر «خانه داری آنان» و بطورکلی «استقلال و توانمندی زن در برابر انقیاد و ناتوانی او»، برای زنانی که تجربه زندگی در فروپاشی قدرت مستبد سیاسی را آغاز کردهاند، اهمیت یافته بود.
در مقوله «قالب مطلب» فراوانی مطالبی که در ماهنامه چاپ شده به شرح زیر است: جدول 1- مقوله قالب مطلب (به تصویر صفحه مراجعه شود) همان طور که در جدول مشاهده میشود در مقوله قالب مطلب، شعر و ادبیات و طنز با 31 درصد، بیشترین درصد فراوانی را به خود اختصاص داده است؛ این تعداد فراوانی نشان میدهد بیشتر صفحات نشریه را مطالب سرگرمکننده و یا ادبی تشکیل میدهند، بخصوص آنکه داستانها دنباله دار و در شماره پیدرپی میآیند؛ هر چند برخی داستانها مثل مادام دوسونیه جنبههای الگوبرداری و آموزشی را در دل خود دارند، ولی برخی مثل رمان «نامرادیها» نوشته پیر لویی بیشتر جنبه خواندنی و سرگرمکننده دارد.