چکیده:
امروزه یکی از بحران های جدی در جوامع انسانی، مساله سلطه تکنولوژی و سبک زندگی است. این مساله، به ویژه در برنامه زندگی دینی که با محدودیت هایی روبروست، جدی ر است. فضای مجازی، بر ابعاد مختلف فکری و عملی جامعه و سبک زندگی افراد تاثیر گذاشته است. قرآن و معارف دینی، با طرح نظام احسن در تکوین و تشریع و انطباق آن دو با هم، تعدّ ی از مرزهای شریعت را مایه اخلال و اختلال در سعادت دنیوی و اخروی دانسته و منشا نابسامانی در جهان و انسان معرفی کرده اند. آیا م یتوان مبتنی بر این ارشاد قرآنی و استدلال عقلی، به ممنوعیت و حرمت وجه افراطی استفاده از این فضا حکم کرد؟ ادله این حکم چیست؟ و چه نمونه عینی برای آن می توان ذکر کرد؟ این مقاله با روشی تحلیلی به این مساله پرداخته و پس از تبیین چیستی و ضرورت نظام احسن، پی گیر اثبات این فرضیهها بوده است: ۱. نظام عالم در حو زه تشریع و تکوین، نظام احسن است؛ ۲. هر گونه اختلال در نظام احسن، به حکم عقل و شرع ممنوع است؛ ۳. ارتباطات و فضای مجازی در وجه افراطی خود، از مصادیق این تغییر خلقت و اختلال نظام به شمار می آید؛ ۴. اختلال در نظام خانواده، نمونه ای مصداقی از وجه افراطی این فضاست و در مسائلی چون تهدید
کانون خانواده، افزایش بی اعتمادی و سوء ظن، گسترش شایعات و تاراج آبرو، اشاعه فساد و فحشا، تحریک غریزه جنسی، معارضه با غیرت مردانه و حسّاسیت زنانه، دشواری اطاعت از احکام دینی و... نقش دارد.
خلاصه ماشینی:
سپس، با ذکر مقدماتی چون جهتداری فضای مجازی و تفاوت مقام کشف و استعمال، وجه افراطی فضای مجازی را به عنوان یکی از مصادیق اختلال جدی در نظام روابط طبیعی انسان و جهان، معرفی نموده و با ذکر نمونۀ عینی در نظام خانواده، نشان میدهیم که چگونه با کمک ادلۀ عقلی و نقلی پیشگفته، میتوان به ممنوعیت و حرمت استفاده از برخی ابعاد تکنولوژی ارتباطات و فضای مجازی حکم کرد.
اگر روزی انسان به خصوصیتی در امواج و پرتوهای نوری دست پیدا کند که بتواند از راه دور، به نحو غیر مستقیم و بدون ابزارهای فیزیکی، به همه محیطهای خصوصی انسانها وارد شده و از آنجا اصوات یا تصاویر یا فیلمهایی را ضبط و ارسال کند، آیا لازم است استفاده از این تکنولوژی فراگیر شده و در اختیار همه قرار گیرد؟ در این وضعیت، نظامها و ساختارهای اجتماعی، مراتب اجتماعی افراد و شئون آنها، رهبران جوامع، شخصیتهای برجسته که در هر ملتی زندگی آنها از درجهای از اهمیت و احترام برخوردار است، چه وضعیتی پیدا خواهند کرد؟ و اساسا چیزی به عنوان محیط خصوصی، اسرار فردی، حرمت، احترام، اخلاق، حمیت، غیرت و...
در ادامه برای خروج از فضای مباحث انتزاعی و مفهومی، به نحو مصداقیتر به اختلال فضای مجازی در ساختار طبیعی خانواده، در نظام احسن تکوین و تشریع پرداخته و با توجه به اینکه بخش عمدۀ این احکام، قطعی و مبتنی بر مصالح و مفاسد واقعی است، نشان خواهیم داد که چگونه تکنولوژی ارتباط قادر است حدود و ثغور این احکام را جابجا نموده، در ساختار تکوینی و تشریعی ارائه شده توسط شارع خلل ایجاد کرده، سهولت عمل به این احکام را تهدید و اراده و قدرت بر تبعیت از آنها را تضعیف نماید: «تکنولوژی در واقع، دیگر به عنوان محصول کوشش آگاهانۀ انسان..