چکیده:
انقلابی که مدلهای نسلهای اول و دوم هزینهیابی بر مبنای فعالیت، یعنی ABC و TDABC در محاسبه بهای تمام شده کالای ساخته شده بوجود آوردند، در کمک به تصمیمگیری مدیران واحدهای اقتصادی نقش بسزایی داشتند. مدلهای سنتی محاسبه بهای تمام شده، به دلیل عدم توجه به رابطه علی و معلولی بین هزینههای غیرمستقیم و عامل بوجود آورنده آنها، موجب عدم تخصیص صحیح اینگونه هزینهها به محصولات میشوند، مدلهای هزینهیابی بر مبنای فعالیت، با برقراری رابطه علی و معلولی بین هزینهها و عوامل بوجودآورنده آنها، گامی موثر در اصلاح محاسبه بهای تمام شده برداشتند، اما عدم توجه به درآمد فروش محصولات در مدلهای مزبور، توان طبقهبندی سودآورترین محصولات را از مدیران میگیرد. نسل سوم هزینهیابی بر مبنای فعالیت با عنوان Light TDABC معضل یاد شده را از بین میبرد، این پژوهش به منظور طبقهبندی سودآورتربن محصولات تولیدی انجام گرفته است. برای انجام پژوهش، شرکت تولید محصولات لبنی هموطن در سال 1395 انتخاب شد. با محاسبه بهای تمام شده و سود عملیاتی به کمک مدلهای سنتی و TDABCو به دنبال آن محاسبه نسبت سود عملیاتی به فروش و مقایسه نتایج به دست آمده از طریق مدل آماری آزمون t زوجی دو جامعه وابسته، این نتیجه حاصل شد که بین نسبتهای سود عملیاتی به فروش در مدلهای سنتی و Light TDABC، تفاوت معناداری وجود دارد. پس از آن، به منظور دستیابی به مدل Light TDABC، با طبقهبندی محصولات، سودآورترین محصولات را طبق قانون پارتو شناسایی کردیم.
خلاصه ماشینی:
فرض اساسی مدل هزینهیابی بر مبنای فعالیت این است که محصولات و خدمات واحدهای اقتصادی مستقیما مصرفکننده منابع و هزینهها نیستند بلکه فعالیتها مصرفکننده منابع میباشند و محصولات تولیدی و خدمات ارائه شده واحد اقتصادی مصرفکننده فعالیتها به شمار میروند(دارابی، 1393)، بنابراین سهم هر محصول از هزینهها با توجه به فعالیتهای انجام گرفته برای آن محصول تعیین میگردد، همین موضوع باعث میشود بین محصولات و خدمات ارائه شده و هزینهها و منابع مصرف شده یک رابطه علی و معلولی برقرار گردد.
3- فرضیه پژوهش با توجه به اینکه قبل از بهکارگیری مدل هزینهیابی بر مبنای فعالیت زمانگرای – تعدیل شده باید مدل هزینهیابی بر مبنای فعالیت زمانگرا اجرا گردد، برای انجام پژوهش، ابتدا به کمک نسل دوم مدل هزینهیابی بر مبنای فعالیت، یعنی مدل TDABC، بهای تمام شده، سود ناویژه و سود عملیاتی واحد اقتصادی مورد مطالعه محاسبه شد و پس از آن به کمک قانون پارتو نتایج حاصل از مدل Light TDABC بدست آمد، بنابراین فرضیه پژوهش عبارتست از: فرضیه صفر(H0): بین مدلهای هزینهیابی بر مبنای فعالیت زمانگرای تعدیل شده و هزینهیابی سنتی در انتخاب سودآورترین محصولات تفاوت معناداری وجود ندارد.
یادداشتها Activity Based Costing(ABC) Time Driven Activity Based Costing(TDABC) Light TDABC Geri and Ronen Bill Of Material)BOM) Time Sheet Outsoursing Hamilton Church Just In Time Fullerton and Wempe Alsmadi Carnes and Hedin Kaplan Anderson Pareto principal Rule 80-20 Juran Bauer-Nilsen Brachytherapy Ganorkar Gregorio Siguenza Skewness Kurtosis