چکیده:
هدف این مقاله این است که با استفاده از تجارب کشورهای دیگر و در نظر گرفتن اقتضائات جمهوری اسلامی ایران، الگوی همپایی در صنعت هوایی ایران با تاکید بر هواپیمای مسافربری ترسیم و راهبردها و اقدامات مورد نیاز در این مسیر شناسایی گردد. این کار با مطالعه تطبیقی و اکتشافی صنعت هوایی کشورهای چین، ژاپن، کانادا و برزیل که بازه زمانی برنامههای توسعه صنعت هوایی آنها به ما نزدیکتر بوده انجام شده است. راهبرد این مطالعه، چندموردی و روش تحقیق آن کیفی بوده که به دنبال روشها و شیوههای جذب و همپایی فناوری کشورهای متاخر در صنعت هواپیمای مسافربری میباشد. در ابتدای مقاله، وضعیت 24 سال اخیر صنعت هوایی کشورهای مدنظر مورد بررسی قرار گرفت. برای این بررسی، مقالات پربازدید مرتبط با چهار کشور کانادا، برزیل، چین و ژاپن که از متاخرین در این صنعت هستند انتخاب و از هر کدام آنها در همپایی انجامشده، یک شرکت یا برند خاصی از هواپیما - شرکتهای بمباردیر از کانادا و امبرائر از برزیل و برندهای C919 و ARJ21 هواپیما از چین و MRJ از ژاپن - ارزیابی و نتایج آن ارائه گردیده است. با بررسی موارد فوق، اقدامات قابلیتساز کشورهای منتخب شناسایی و از طریق مقایسه تطبیقی با وضعیت ایران، فاصله فناوری کشور در این حوزه شناسایی شد. یافتهها حاکی است که به منظور اکتساب فناوری در کشورهای مورد بررسی بر سه عامل تحقیق و توسعه بومی، تمرکز بر صادرات و نهایتا قابلیتسازی و ایجاد ظرفیت تاکید شده است.
خلاصه ماشینی:
با اين حال به صورت خودجوش در چند زمينه فعاليت هاي بسيار خوب و شاخصي انجام شده است [٣]: - ايجاد خطوط هواپيمايي دولتي و خصوصي و بهره برداري نسبتا مناسب از هواپيماها (عليرغم تحريم ) - ورود به حوزه تعميرات اساسي (اورهال ) و نگهداري هواپيماهاي پهن پيکر و باريک پيکر و فعال کردن بخش خصوصي در اين زمينه (تأسيس شرکت مهندسي تعميرات هواپيمايي فارسکو در سال ١٣٨٢) - کپيسازي برخي بالگردها و توليد آنها از طريق مهندسي معکوس - انتقال فناوري هواپيماي ٥٠نفره ١٤٠-IR - طراحي و توليد هواپيماهاي آموزشي و تفريحي کوچک تا ٤نفره وجود اين پتانسيل ها و توجه به نيروهاي جوان تحصيل کرده در کنار افراد باتجربه ، فضاي مناسبي را جهت تدوين يک برنامه همپايي ١ براي کشور فراهم نموده به ويژه اينکه اين صنعت در زمره صنايع Cops و داراي فناوري پيچيده است و فناوري آن به صورت انحصاري در اختيار چند شرکت خاص است و لزوما بايد در تعامل با کشورها و شرکت هاي خارجي برنامه ريزي شود [٢و٣].
در اين مقاله به دنبال پاسخ سؤالات زير هستيم : سير همپايي در کشورهاي متأخر هدف در صنعت هوايي به چه شکلي بوده است ؟ دلالت هاي راهبردي براي صنعت هوايي ايران با توجه به تجربه موفق کشورهاي هدف کدام هستند؟ 1- Master Plan الگوي همپايي فناوري در صنعت ساخت هواپيماي مسافري به عنوان يک محصول پيچيده در ايران چگونه بايد باشد؟ ٢- مروري بر پيشينه موضوع تحقيقات مرتبط با دستيابي به فناوري، بيشتر بر دو بخش فناوري و نوآوري متمرکز شده است .