چکیده:
ازآنجا که اصلی ترین هدف طرفین هر قراردادی دستیابی به مفاد وموضوع قرارداداست، لذا این حق تقریبادر تمامی نظامهای حقوقی جهان پذیرفته شده است.در این خصوص افراطی ترین نظریه هادر حقوق سوسیالیستی(اتحاد جماهیر شوروی سابق) مشاهده می شود که اجرای عین تعهدرا به عنوان یک اصل پذیرفته وباتوجه به اینکه هدف اجرای قراردادراتضمین یک امر مهم واساسی یعنی اجرای(برنامه)می دانندنسبت به اجرای این اصل شدت عمل فوق العاده ای نشان می دهند. لذاهرگونه عدم اجرای قرارداد را موجب تحمل مجازات شدید می دانند. علاوه برآن طرفین قرارداد باید در متن قراردادهاجریمه هایی را به عنوان وجه التزام پیش بینی کنندکه به منزله تخمین مقطوع خسارت احتمالی هم نیست،بلکه صرفاجنبه تنبیهی داشته وبرای ضمانت اجرای قراردادگنجانده می شوندوهیچ یک ازطرفین،حق معاف کردن طرف دیگری نسبت به این وجه التزامها را نیز ندارند.خلاصه اینکه اجرای عین قراردادهاکه جزئی از اجرای برنامه محسوب می شوند از قواعد مربوط به نظم عمومی بوده و تخلف از آن به هیچ وجه مجاز نیست.
خلاصه ماشینی:
با توجه به اینکه شرط تعیین قراردادی خسارت تخلف از اجرای تعهد بر خلاف شرط جزایی یا وجه التزام اساسا ناظر به ورود خسارت است ، منطقی نخواهد بود که طرفین ، چنین شرط و توافقی را در ضمن عقد بکنند اما در عین حال هیچ احتمالی برای وقوع ضرر و خسارت در آینده وجود نداشته باشد .
قانون مدنی ایران در ماده 319 در بیان این مطلب چنین آورده است : « اگر مالک تمام یا قسمتی از مال مغصوب را از یکی از غاصبین بگیرد ، حق رجوع به قدر ماخوذ به غاصبین دیگر ندارد» حال با توجه به آنچه گفته شد ، وقتی حکم مسئله در مسئولیت مدنی به صورت مذکور می باشد ، طبعا در شرط تعیین قراردادی خسارت نیز وقتی طرفین صرفا برای جبران ضرر و با نگاه به ضرر واقعی حق مطالبه مبلغ معینی را برای متعهدله مورد توافق قرار می دهند ، بدیهی است که اگر این هدف به هر صورتی تامین شود کافی به مقصود خواهد بود .
به هر حال از آنجا که الزام به پرداخت خسارت ناشی از عدم انجام تعهد امری اجتماعی و حقوقی است که جهت حفظ نظم و تعادل در جامعه و احترام به عهد و پیمان میان طرفین قرارداد برقرار شده است به نظر می رسد باید به این مسئله با نگاه خاص و ویژه ای برخورد شود و جهت حفظ حقوق طرفین معامله وجه التزام های سنگین مقرر و شرط گردد تا به نحوی متعهد هیچگاه نتواند با بهانه گیری و دشوار بودن مورد تعهد از انجام دادن آن شانه خالی نماید.