چکیده:
دکترین مهدویت در سالهای اخیر بهگونهای در سطوح و لایههای مختلف جامعه فراگیر شدهاست که تقریبا در مجموعه شعر تمام شاعران متعهّد میتوان سرودهای با موضوع موعود سراغ گرفت. تفکّر حاکم بر این سرودهها گرهخوردگی معناداری با سبک شعر انتظار دارد. هدف این مقاله آن است که با بررسی ویژگیهای سبکی نوع ادبی انتظار، به این ارتباط معنادار بپردازد. در این راستا مسئله اصلی مقاله این است که در شعر انتظار به دلیل ماهیت آرمانی آن، واژههایی با بار ایدئولوژیک ورود میکنند که به دلیل بسامد بالا جزو ویژگی های سبکی این نوع شعر میشوند. روش تحقیق به صورت کتابخانهای و با تکیه بر رویکرد سبکشناسی لایهای است. بدنه اصلی مقاله را بررسی تعدادی از سرودههای انتظار شاعران معاصر، از منظر رابطه ایدئولوژی ذهنی صاحب اثر با لایههای سبکی شعر او تشکیل میدهد و در پایان این نتیجه حاصل میشود که در شعر انتظار معاصر،گرهخوردگی معناداری میان لایه ایدئولوژیک سبک شعر مهدوی و لایههای مختلف آوایی، واژگانی، نحوی و بلاغی، به مثابه دیگر لایههای سبکی اثر ادبی وجود دارد.
خلاصه ماشینی:
بدنۀ اصلی مقاله را بررسی تعدادی از سرودههای انتظار شاعران معاصر، از منظر رابطۀ ایدئولوژی ذهنی صاحب اثر با لایههای سبکی شعر او تشکیل میدهد و در پایان این نتیجه حاصل میشود که در شعر انتظار معاصر،گرهخوردگی معناداری میان لایۀ ایدئولوژیک سبک شعر مهدوی و لایههای مختلف آوایی، واژگانی، نحوی و بلاغی، به مثابۀ دیگر لایههای سبکی اثر ادبی وجود دارد.
1. لایۀ واژگانی شعر انتظار اولین و مهمترین ابزار نویسنده یا شاعر در حمل اندیشهها و عواطف، واژگان اوست و بر همین اساس کاملا طبیعی است که اولین برخورد خواننده با متن و دریافت او از آنچه که نویسنده مدنظر داشتهاست، نیز از طریق همین واژهها و در راستای آنها صورت پذیرد و شاید از همین روست که برخی از زبانشناسان برای واژه اهمیتی حتی فراتر از یک ابزار قائلند؛ چنانکه شکلوفسکی واژگان را نه تنها ابزار دست نویسندۀ هنرمند؛ که آن را ماده اصلی کار او میداند (ر.
(هراتی، 1368: 102) نتیجهگیری از بررسیهایی که در طول این مقاله صورتگرفت این نتیجۀ کلی حاصل میشود که در شعر انتظار معاصر، گرهخوردگی معناداری میان تفکر مهدوی در لایۀ ایدئولوژیک سبک و لایههای مختلف آوایی، واژگانی، نحوی و بلاغی به مثابۀ دیگر لایههای سبکی اثر ادبی وجود دارد.
نتایج حاصل از این گرهخوردگی در هر کدام از لایههای سبکی شعر انتظار به تفکیک زیر است: در لایۀ آوایی، شاعر، خودآگاه یا ناخودآگاه متناسب با فضای فکری خود، از همآواییهایی بهره بردهاست که او را در القای معنی مورد نظر خود و تفکری که در پشت واژهها دارد یاری میرساند.