چکیده:
در قرون گذشته و پیش از پدید آمدن رسانههای نوین ارتباطاتی، مهمترین راه حفظ و تبادل اطلاعات و علوم، خط و کتابت بوده است. این پژوهش، به بررسی شواهد تاریخی نقش غرب در کاهش ارتباطات علمی تمدن اسلامی با کاهش متون آن میپردازد. ازاینرو، در این پژوهش تلاش شده تا از طریق روش تحقیق تاریخی ـ تحلیلی و با فیشبرداری دادههای آن، با روش کتابخانهای و اسنادی، شواهد تاریخی نقش غرب در کاهش ارتباطات علمی تمدن اسلامی با کاهش متون آن در ایجاد محدودیت و یا از دسترس خارج شدن منابع علمی دانشمندان مسلمان بررسی گردد. یافتههای پژوهش حاکی از این است که غربیها با تاراج و انتقال آثار اسلامی، موجب محدود شدن دسترسی به منابع و متون تمدن اسلامی یا از بین رفتن و از دسترس خارج شدن آنها گردیدند. این موضوع آثار جبرانناپذیری در کاهش سطح ارتباطات علمی جهان اسلام برجای گذاشت.
خلاصه ماشینی:
یافتههای پژوهش حاکی از این است که غربیها با تاراج و انتقال آثار اسلامی، موجب محدود شدن دسترسی به منابع و متون تمدن اسلامی یا از بین رفتن و از دسترس خارج شدن آنها گردیدند.
ایجاد محدودیت در دسترسی به منابع اسلامی حداقل تأثیر تاراج و انتقال متون و آثار تمدن اسلامی، بر میزان ارتباطات و تبادلات علمی دانشمندان اسلامی، محدود و سخت شدن دسترسی به منابع و متون علمی است که موجب کاهش بهرهمندی و استفاده از آنها توسط محققان و دانشمندان جهان اسلام میشود.
همانطورکه مشاهده میشود، این تهاجمها و غارتها در طی یک یا دو قرن انجام نگرفته، بلکه قرنها به طول انجامیده است؛ غارتی این چنین طولانی و وسیع، خود گویای آسیبهایی است که آثار و متون تمدن اسلامی از جانب غربیها متحمل شده و بسیاری از منابع علمی از کشورهای مسلمان خارج شده یا از دست رفتند.
اما این تنها بخشی از موضوع است؛ زیرا اقدامات غربیها در این خصوص، با توجه به شواهد موجود، موجب از بین رفتن بخش مهمی از علوم و آثار تمدن اسلامی گردیده است؛ یعنی همانند موارد فوق تنها موجب ایجاد محدودیت نشدهاند، بلکه موجب شدند که به طور کامل این منابع از دسترس تمدن اسلامی خارج شوند که در ادامه به آنها پرداخته خواهد شد.
با توجه به حجم بالای انتقال متون تمدن اسلامی و اهمیت دستیابی به نسخههای نادر و نایاب خطی توسط غربیها، باید انتظار داشت که منابع و آثار مهمی از این طریق از دسترس جهان اسلام خارج شده باشد.